انواع سهام شرکت

سهام چیست؟

سهام، یک ورق بهادار است به دلالت بر مالکیت روی یک بخش از شرکت دارد. سهام برای دارنده ی خودش حقی ایجاد می کند که به نسبت تعداد سهام، در قسمتی از دارایی ها، تعلقات و سود شرکت شریک باشد. به واحدهای سهام، share گفته می شود.

به طور کلی، سهام در بورس اوراق بهادر خریده می شود و به فروش می رسد. البته سهام می تواند به صورت خصوصی مورد معاملع قرار گیرد. بنیان و اساس تعداد زیادی از اوراق بهادار و سرمایه گذاران شخصی، سهام است. معاملات انجام شده ی مرتبط با سهام، باید طبق مقررات و قوانین دولت باشد چرا که به حفاظت سرمایه گذار در برابر عمل مخرب و اقدامات کلاهبرداری، کمک می کند. معمولا در طولانی مدت، سهام از بقیه ی سرمایه گذاری ها بهتر و موثرتر بوده است. خرید سهام را می توان از بیشتر کارگذاری ها به صورت آنلاین انجام داد. سرمایه گذاری در سهام، بسیار متفاوت از سرمایه گذاری در املاک و غیره است.

مفهوم سهام

سرمایه شرکت شامل مجموع ارزش اسمی سهام است و پس از انحلال شرکت، در صورتی که سهم انتفاعی جز سرمایه شرکت نبوده و صاحب آن حق مطالبه مبلغ اسمی آن را پس از انحلال شرکت را نداشته باشد، هر سهامداری می تواند مبلغ اسمی سهام خود را دریافت نماید. اغلب همه سهامداران در شرکت سهامی، از تساوی حقوق برخوردارند و این حقوق شامل میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب سهم در شرکت سهامی می باشد و برای بهره وری از این حقوق، دارنده سهم باید مبلغ اسمی سهمی را که پذیره نویسی نموده در مهلت قانون پرداخت نماید.

انواع سهام در شرکت ها

در شرکت های سهامی، سهام به انواع مختلفی تقسیم می شوند که عبارتند از:

سهام بانام و بی نام

بنا به تبصره 1 در ماده 24، سهم ممکن است با نام و یا بی نام باشد.

سهام با نام

سهام با نام، سهامی است که نشان دهنده مالکیت یک شخص معین است به طوری که نام مشخصات صاحب سهم در ورقه سهم و در دفتر ثبت شرکت درج شده باشد. ممکن است در سهام با نام، اسم فرد مشخصی روی ورقه ذکر شود یا اینکه تنها به درج سهم با نامه اکتفا شود ولی در هر صورت، در دفتر سهام شرکت نام صاحب سهم و شماره سهام او آورده می شود.

در موارد زیر صدور سهام با نام لازم است و ضرورت دارد:

• تا زمانی که تمامی مبلغ اسمی هر سهم بی نام پرداخت نشده باشد
• سهامی که توسط مدیران شرکت به عنوان وثیقه سپرده می شوند و تا پایان مفاصا حساب دوره ی تصدی مدیران غیر قابل انتقال باشد
• سهام محجورین و صغار به منظور حمایت کردن از حقوق آنها

توجه شود که هر گونه نقل و انتقال در سهام با نام، باید به ثبت در دفتر ثبت سهام شرکت رسیده شود. در غیر این صورت، فاقد اعتبار لازم و قانونی برای شرکت و شخص ثالث است. در شرایطی که قسمتی از مبلغ اسمی سهم با نام پرداخت نشود، منتقل الیه قائم مقام ناقل است.

به این علت که وجود برگ سهم در واگذاری سهام، یک شرط نیست و همینطور ضمانت اجرای روشنی بر تکلیف شرکت به صدور برگ سهم در لایحه اصلاحی قانون تجارت ۱۳۴۷ پیش بینی نشده، اکثر شرکت ها به صدور برگ سهم علاقه ای ندارند.

در قوانین متفرقه، صدور سهام بی نام برای برخی از شرکت های سهامی ممنوع شده است، در نتیجه مانند بیشتر شرکت های دولتی که بر پایه ی اساسنامه یا قانون تاسیس خود عمل می کنند، نوع سهام باید با نام باشد.

سهام بی نام

ثبت شرکت قانون گذار در ماده 39 لایحه اصلاحی، با بیان عبارت زیر، سهام بی نام و نوع شناسایی مالک آن را در شرکت مشخص می کند:

سهم بی نام به صورت سند در وجه حامل تنظیم و ملک دارنده آن شناخته می شود مگر خلاف آن ثابت گردد. پس هنگام تعریف سهام بی نام باید گفت: سهام بی نام سهمی است که حامل و متصرف آن، مالک آن فرض می شود مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. همچنین در ورقه سهم، نام هیچ شخصی نوشته نمی شود و تنها عبارت سهم بینام قید می گردد. سهام بی نام به راحتی قابلیت نقل و انتقال را دارد و انتقال مالکیت آن از طریق قبض و اقباض تحقق می یابد.

البته از آنجا که سهم بینام به صورت سند در وجه حامل تنظیم می شود (ماده ۳۹ لايحه) و از جهت صلاحیت محاکم، حکم مال منقول را دارد و باید به دادگاه محلی رجوع کرد، مشمول قواعد مندرج در باب پنجم قانون تجارت (اسناد در وجه حامل) نیز می باشد. در صورت گم شدن یا سرقت، خیانت در امانت امین و وکیل نسبت به سهام بی نامی که به آن ها سپرده شده است، مشکلات بسیاری را برای صاحبش به وجود می آورد و بر اساس ماده ۳۲۰، دارنده یعنی متصرف سهام بی نام مالک آن فرض می شود. در اینجا بی نام بودن سهم مانع شناسایی دارنده اصلی می شود و سارق و یا رباینده می تواند به راحتی سهم مربوطه را در بازار بورس و یا خارج از آن به اشخاص دیگر بفروشد و خریدار نیز حق دارد به تصرف خود به عنوان مالکیت استناد نماید.

سهام عادی و ممتاز

بنا به تبصره 2 در ماده 24، سهم ممکن است عادی و یا ممتاز باشد.

سهام عادی

سهام عادی که دارای مزایای خاصی نسبت به سایر سهام نمی باشد و همیشه اصل بر عادی بودن سهام است، مگر آنکه ممتاز بودن سهام به صراحت ذکر شود.

ویژگی های سهام عادی

• دارنده ی سهام عادی، جهت افزایش سرمایه، حق رای دارند.
• صاحبان سهام عادی می توانند از سود نقدی مصوب مجامع استفاده کنند.
• اولویت در افزایش سرمایه
• قابل نقد شوندگی
• دارای مسئولیت محدود
• قابلیت کسب بازدهی بالا

سهام ممتاز

در تبصره ۲ ماده ۲۴، در صورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات مزایایی قائل شوند، به آن ها سهام ممتاز می گویند. در نتیجه بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات لایحه اصلاحی می تواند سهام ممتاز باشد.

سهام انتفاعی

اگر سهام دار بدون داشتن حق نسبت به سرمایه شرکت، از منافع آن بهره مند شود، یعنی دارای سهام انتفاعی است. یعنی اگر یک شخص با در اختیار قرار دادن اطلاعات علمی و فنی، باعث ایجاد نفع برای شرکت شود، می تواند از سود ایجادشده سهم ببرد. در این شرایط منافعی که برای شرکت به وجود آمده اند، به سهام انتفاعی مبدل می شوند و به نسبت میزان سهام، در اختیار دارنده اش، قرار می گیرد.

سهام موسس

به نوع دیگری از سهام که به موسسین شرکت و کسب و کار تعلق می گیرد و در اساسنامه شرکت میزان سودش ذکر می شود، سهام موسس است. سهام موسس از سهم عادی بیشتر است.

تفاوت سهام و اوراق قرضه

شرکت ها سهام را به منظور افزایش سرمایه، عرضه و تقسیم می کنند تا توانایی توسعه ی کسب و کار خودشان را داشته باشند و همجنین بتوانند پروژه های جدیدی را پیش ببرند. تفاوت بارز و قابل اهمیت بین فردی که هنگام عرضه سهام (در بازار اولیه) خرید می کند نسبت به کسی که از سهامدار دیگری (در بازار ثانویه) سهام شرکت را میخرد، وجود دارد. زمانی که یک شرکت سهامی را عرضه می کند، در ازای پول این کار را انجام می دهد.

اوراق قرضه از چند طریق با سهام متفاوت است. اول اینکه صاحبان اوراق قرضه طلبکار شرکت هستند و حق دریافت سرمایه اصلی خود را دارند. در صورت ورشکستگی، طلبکاران نسبت به سایر ذینفعان اولویت قانونی دارند و در صورتی که شرکتی مجبور به فروش دارایی به منظور پرداخت باشد، آن ها در اولویت اول هستند. از طرف دیگر، سهامداران در ردیف آخر قرار دارند و معمولا در صورت ورشکستگی پولی دریافت نمی کنند. این بدان معنی است که سرمایه گذاری در سهام ریسک بیشتر از سرمایه گذاری رو اوراق قرضه دارد.