جایگاه سهامداران شرکت در دعاوی

اگر شما به عنوان یک کارآفرین، شرکتی تاسیس کرده‌اید، دانستن این نکته برایتان مفید است که به عنوان یک سهام‌دار یا شریک در یک شرکت، مسقلا و به تنهایی نمی‌توانید از طرف شرکت طرح دعوا کنید یا این که دعاوی مطرح شده علیه شرکت را پاسخ گویید.

جهت انتقال بهتر مفهوم، توضیح این مطلب را در قالب یک پرونده که در تاریخ 30 / 2/ 92 در دادگاه عمومی حقوقی تهران مطرح شد ، ارائه می‌نمایم:

ماجرا از این قرار بوده که شرکت (الف) یک علامت تجاری را به ثبت می‌رساند، پس از آن شرکت دیگری به عنوان مثال، شرکت (ب)، اقدام به استفاده از علامت تجاری که شرکت (الف) ثبت کرده بود می‌نماید، بدون اینکه مجوزی از شرکت گرفته باشد یا این که حق استفاده‌ای در این خصوص داشته باشد. هم چنین علاوه بر این که شرکت (ب) از علامت تجاری استفاده می‌نماید، نسبت به ثبت علامتی بسیار شبیه آن، در اداره مالکیت معنوی نیز اقدام می‌نماید! که در واقع این اقدام شرکت (ب)، کاملا بازار مشتریان شرکت (الف) را تحت تاثیر قرارداده و علاوه بر آن، به جهت کیفیت نه‌چندان مطلوب محصولات، اعتبار شرکت را نیز زیر سوال می‌برد.

بعد از این که سهام‌داران شرکت (الف) متوجه ماجرا می‌شوند، تصمیم می‌گیرند که اقدام به طرح دعوا کنند و از دادگاه بخواهند که علامت تجاری شرکت (ب) مطابق مقررات قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری ابطال شود. اما دادگاه قرار رد دعوای ایشان را صادر کرد.

علت آن چیست؟ وقتی یک شرکت به ثبت می رسد ، آن شرکت شخصیت حقوقی مستقل از اعضای خودش پیدا می‌کند. شرکت هر قالبی که داشته باشد (سهامی، با مسئولیت محدود، تضامنی، نسبی و ...) به هر صورت، مستقل از سهام‌داران یا شرکا شخصیت حقوقی دارد و این شخصیت حقوقی به وسیله مدیرانش اداره می‌شود. به بیان دیگر اگر ما یک شرکت ثبت کنیم و متوجه شویم که حقوق مادی یا معنوی آن مورد تضییع قرار گرفته، مثلا از نام شرکت استفاده می‌شود، یا برند آن توسط دیگری مورد بهره‌برداری قرار گرفته، یا بدهکاران شرکت، طلب‌های خود را پرداخت نمی‌کنند، در همه این موارد هرچند که ما به عنوان سهام‌دار یا شریک شرکت، از اقدامات شرکت نفع می‌بریم اما به لحاظ قانونی حقی برای اقامه دعوا نداریم!

پس راهکار چیست؟

موضوع باید به مدیران شرکت اطلاع داده شود تا ایشان نسبت به طرح دعوای مدنی یا شکایت کیفری اقدامات لازم را انجام دهند، در غیر این صورت دعوا با قرار رد، از چرخه رسیدگی خارج می‌شود.

نکته: در برخی موارد خیلی استثناء ممکن است قانون‌گذاران به سهام‌داران اجازه طرح دعوا بدهد. این گونه موارد در قانون ذکر شده‌اند اما اصل کلی این است که دعاوی باید از طریق مدیران شرکت‌ها پیگیری شود.