نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده

همان طور که در مقاله اظهارنامه ارزش افزوده به موضوع ارزش افزوده اشاره شد، منظور از مالیات بر ارزش افزوده در واقع قیمتی است که در هر مرحله از تولید، به کالای تولیده شده اضافه می شود. به عنوان مثال، در فرایند تبدیل درخت به مبل یا صندلی، در هر مرحله از تولید این کالا (درخت به تخته، و تبدیل تخته به مبل و صندلی)، ارزشی به آن افزوده می شود. که در نهایت مصرف کننده نهایی، آن را پرداخت می کند.

تاریخچه اجرایی شدن مالیات بر ارزش افزوده در ایران:

مالیات بر ارزش افزوده؛ تنها مالیاتی است که روند نزولی ندارد. بلکه در اکثر کشورهای اروپایی و توسعه یافته رشد قابل توجهی داشته است. شروع مالیات گیری، به روش افزوده، از کشورهای توسعه یافته قاره اروپا آغاز شده است.

با اینکه پرداخت این نوع مالیات در اکثر کشورهای جهان، قدمت 60 ساله دارد. اما در ایران قدمت آنچنانی ندارد، زیرا فرایند تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در کشور ایران به سال 1366تا 1387 می رسد. که اجرایی شدن آن به مهرماه سال 1387 برمی گردد. که در آن سازمان امور مالیاتی برای جلوگیری از چالش و اجرای بهتر آن در بین شهروندان حقوقی و حقیقی، قانون مالیات بر ارزش افزوده را به تدریج و به صورت مرحله ای عملی کرد.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟

مشمولانی که موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند. باید در پایان هر دوره سه ماهه، اظهارنامه ارزش افزوده خود را تهیه کرده و سپس آن را برای اداره سازمان امور مالیاتی کشور ارسال نماید. اجازه بدهید برای درک بهتر محاسبه مالیات بر ارزش افزوده برای بار دوم از یک مثال کمک بگیریم.

فرض کنید یک کسب و کار یا فعال اقتصادی قصد دارد، ماده خامی را با قیمت 1000 تومان به یک شرکت تولیدی بفروشد. در این مرحله فروشنده ماده خام برای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده مال فروخته شده، باید متناسب با نرخ مصوب رایج در هر سال (9 درصد) مالیات را محاسبه کرده و به قیمت کالا اضافه کند. یعنی فروشنده ماده خام خود را به قیمت 1090 تومان به تولید کننده می فروشد. حال تولید کننده بعد از آنکه ماده خام خریداری شده را تبدیل به یک کالای خاصی نمود. قصد دارد آن را به قیمت 1200 تومان به یک عمده فروش، بفروشد. از آنجایی که تولید کننده هم باید ارزش افزوده را محاسبه و به قیمت کالا اضافه کند. او می تواند کالا را به قیمت 1308 تومان به شخص عمده فروش بفروشد.

در ادامه این روند؛ عمده فروش نیز قصد دارد 100 تومان روی قیمت کالا بگذارد. و آن را به قیمت 1300 تومان به خرده فروش، بفروشد. خرده فروش نیز باید مالیات بر ارزش افزوده را مطابق با نرخ 9 درصد محاسبه و 117 تومان را به عنوان ارزش افزوده در نظر بگیرد. بنابراین، عمده فروش در فاکتور خود، قیمت فروش را 1300 تومان و مالیات بر ارزش افزوده را 117 تومان درج می کند و در نهایت کالا را به قیمت 1417 تومان به خرده فروش می فروشد. (سازمان امور مالیاتی کشور)

ویژگی های مالیات بر ارزش افزوده:

مالیات بر ارزش افزوده، جزء مالیات های غیرمستقیم است که مصرف کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید اجناس و خدمات می پردازد.

در اجرای مالیات بر ارزش افزوده، مودیان برای استفاده از اعتبار مالیاتی، ملزم به ارائه فاکتور هستند. که این امر زمینه ای برای برآورد کردن میزان معاملات و حجم مبادلات بنگاه های اقتصادی در تولید ناخالص ملی خواهد بود.

مالیات بر ارزش افزوده، به دلیل کاهش فرار مالیاتی و کمتر بودن نرخ آن در مقایسه با سایر مالیات ها با پایه محدود، منبع درآمد مطمئنی برای دولت ایجاد کرده است.

از آنجایی که در سیستم مالیات بر ارزش افزوده، نسبت مالیات از نقطه آغاز زنجیره تولیدی تا پایان آن، قابل ردیابی است هر گونه عدم پرداخت مالیاتی توسط مودیان به آسانی قابل شناسایی می باشد.

پدیده قاچاق یکی از اصلی ترین بخش های اقتصاد پنهان است که مشمولان برای پرداخت نکردن مالیات کالا از هر شیوه و روشی استفاده می کنند. بنابراین، اجرایی شدن مالیات بر ارزش افزوده دلیلی برای کاهش قاچاق کالاهای غیر مجاز نظیر مواد مخدر و خوراکی های حرام شد.

پرداخت مالیات بر ارزش افزوده چه مزایای دارد؟

با اجرایی شدن پرداخت و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، بسترهای رونق اقتصادی و گسترش زیرساخت های عمرانی و خدمات عمومی دیگر، برای هر کشور فراهم می گردد. جالب است بدانید که از این 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده، 3 درصد به شهرداری ها و دهیاری های هر منطقه داده می شود و 1 درصد آن به حوزه سلامت و درمان.

از دیگر مزایای مالیات بر ارزش افزوده:

گسترش یا پوشش پایه مالیاتی: مالیات بر ارزش افزوده بخشی از فعالیت های اقتصادی مثل مالیات بر فروش که امری دشوار است را تحت پوشش خود قرار می دهد.

افزایش درآمدهای مالیاتی: به دلیل پوشش گسترده اقتصادی، درآمدهای مالیاتی به نحو چشمگیری افزایش می یابد.

کاهش هزینه اخذ مالیات: این نوع تنظیم مالیات، حالت خود اجرایی دارد. یعنی هزینه های جمع آوری در مقایسه با سایر روش های اخذ مالیات کاهش پیدا کند.

همچنین مالیات بر ارزش افزوده موجب کاهش مالیات مضاعف، کاهش فرارهای مالیاتی و کاهش وقفه زمانی پرداخت مالیات می شود.

کاهش فاصله طبقاتی: در بین انواع مختلف مالیات، مالیات بر ارزش افزوده بیشترین تاثیر را بر توزیع عادلانه ثروت و نیز کاهش فاصله طبقاتی داشته است. و همچنین، اقتصاددانان از آن به عنوان کاراترین نوع مالیات نام می برند. زیرا در مالیات بر ارزش افزوده مقدار پرداخت مالیات رابطه مستقیم با میزان مصرف دارد.

نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده:

روش مالیات پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در حال حاضر، بعد از تنظیم آن در دوره های فصلی به صورت خود اظهاری (یعنی شخص مودی، شخصاً اطلاعات مالی، نظیر سود و زیان و بدهی خود را تقدیم سازمان امور مالیاتی می دهند.) می باشد.

تاثیر ارزش افزوده و نحوه محاسبه آن بر کسب و کارها:

از آنجایی که امروزه در هر کشوری، به خصوص کشورهای در حال توسعه، بهبود فضای کسب و کارها و اجرایی کردن سیاست های مناسب و مختلف برای دریافت مالیات، باعث شده که در آن کشور نه تنها تعداد کارآفرینان بیشتر شود. بلکه شرایط اقتصادی جامعه رشد کرده و میزان اشتغال زایی افراد با رشد فضای کسب وکارها، و همچنین جذب سرمایه گذار خارجی در ایجاد پروژه ها و طرح های سنگین و سبک راحت تر و افزایش پیدا کند.

همان طور که در توضیحات قبلی نیز اشاره کردیم، مالیات بر ارزش افزوده، به عنوان مالیات غیر مستقیم بر مصرف کالاها و خدمات وضع و در بیشتر کشورهای جهان اجرا می شود. که اجرای آن، سبب شفاف سازی در مبادلات اقتصادی و برقراری عدالت مالیاتی برای نظام های اقتصادی یک کشور خواهد شد.

منظور از فرار مالیاتی چیست؟

همان طور که می دانید از مهم ترین منابع درآمدی دولت ها مالیات است که علاوه بر این که بخش عمده ای از هزینه ها را تامین می کند به عنوان ابزار مناسب سیاست گذاری مالی برای کنترل و ایجاد ثبات اقتصادی، نیز به کار گرفته می شود. بنابراین، هر گونه تلاش غیرقانونی برای عدم پرداخت مالیات، مانند ندادن اطلاعات کافی از اموال و دارایی یا مخفی کردن آن ها از سوی مودیان را فرار مالیاتی می گویند.

نکاتی در مورد قوانین پرداخت مالیات برای مودیان:

ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم و برخی از تبصره هایی، که مودیان باید با آن ها آشنایی داشته باشند عبارت اند از:

جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهند بود. (ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم)

تبصره 3 از ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم: مالیات هایی که قبلاً توسط اشخاص حقوقی اعم از ایرانی و خارجی، با احتساب مالیات بردرآمد و با رعایت قوانین مربوط به مالیات کسر و مازاد آن قابل دریافت می باشد.

تبصره 4 از ماده 105 ق قانون مالیاتهای مستقیم: اشخاص حقوقی و حقیقی، نسبت به سود سهام دریافتی از شرکت های سرمایه پذیر مشمول پرداخت مالیات دیگری نخواهند بود.

تبصره 5 از ماده 105 قانون مالیاتهای مستقیم: در مواقعی که به موجب قوانین مصوب وجوهی تحت عناوین دیگری غیر از مالیات بردرآمد از مأخذ درآمد مشمول مالیات اشخاص قابل وصول باشد، مالیات اشخاص پس از کسر وجوه مزبور به نرخ مقرر مربوط محاسبه خواهد شد.

اگر در مالیات بر ارزش افزوده به مشکل برخوردیم، سراغ چه کسانی برویم؟

گستردگی و پیچیدگی که در قوانین و تبصره های مالیات وجود دارد مودی را تا حدی مجبور می کند که برای مشکلاتی که ممکن است در پرداخت یا عدم پرداخت مالیات با آن روبه رو شده باشد. وی را به مشاوره گرفتن از کارشناسان و متخصصان امور مالیاتی سوق دهد. زیرا در موارد متعددی دیده شده، که مودی از میزان مالیاتی که برای آن ها تعیین شده است گله مند و تقاضای شکایت دارند.

ویژگی هایی که یک مشاور مالیاتی باید داشته باشد:

یک وکیل یا مشاور مالیاتی نه تنها باید به قوانین مالیاتی مسلط باشد. بلکه باید با مطالعه مستمر از تغییرات قوانین و تبصره های مالیات آشنا شوند.
یک مشاور مالیاتی باید وقت شناس باشد و پرونده مالیاتی خود را تا حصول نتیجه مطلوب پیگیری نماید.
فن بیان و قدرت کلام یک مشاور مالیاتی، از جمله مهم ترین ویژگی های است که یک مودی باید در هنگام استخدام مشاور به آن توجه کند.

موسسه ای که برای انجام امور مالی خود بر می گزینید باید دارای ویژگی های خاصی باشد. اول اینکه دارای سابقه و تجربه کافی در این حوزه باشد، چراکه این افراد علاوه بر تسلط بر قوانین مالی و مالیاتی می بایست اشراف کامل بر بخشنامه های صادره داشته باشند تا بتوانند بهترین راهکار را در جهت حفظ منافع و جلوگیری از ورود خسارت به شما انتخاب کنند. دوم اینکه باید به روز باشند و با استراتژی های جدید مالی آشنا باشند تا متناسب با نقشه راه شرکت شما نسبت به تنظیم صورتهای مالی اقدام کنند تا بهترین نتیجه برای شما حاصل گردد. از این رو سعی بر آن داریم شما را با یکی از این موسسات آشنا سازیم. موسسه ای که عملکرد آن ثابت نموده است به نکات پنهان و آشکار این حوزه تسلط کافی دارد.

موسسه خدمات و مشاوره مالی و مالیاتی حسابا

ارائه دهنده کلیه خدمات مالی، حسابداری، حسابرسی، بیمه ای، مالیاتی به اشخاص حقیقی و حقوقی، استارتاپ ها و شرکتهای نوپا با بیش از 10 سال سابقه و فعالیت و با بهره گیری از مدیران ارشد در حوزه صنعت، بازرگانی و پیمانکاری در انواع شرکت ها