کاوشی در الزامات قانونی قرارداد انتقال تکنولوژی
تکنولوژی بخش جدایی ناپذیر از حوزه کسبوکار ها خصوصا استارت‌آپها است. به همین جهت صحبت در مورد امکان و نحوه انتقال تکنولوژی از اهمیت بسیاری برخوردار است. اما قرارداد انتقال تکنولوژی چیست، چگونه است و چه ویژگی‌هایی دارد.
برای آن که به ماهیت و ساز‌و‌کار قرارداد انتقال تکنولوژی پی ببریم باید به این 3 سئوال اساسی پاسخ دهیم:
- 1. آیا امکان انتقال یا واگذاری تکنولوژی به دیگران وجود دارد؟
- 2. قالب این انتقال به چه شکل است؟
- 3. مهم‌ترین نکات قرار دادهای انتقال تکنولوژی چیست؟
باید بدانیم که دانش فنی و به طور کلی هر داده و اطلاعاتی مانند سایر اموال قابلیت نقل و انتقال دارند مگر این که به موجب قانونی واگذاری آن‌ها محدود شده باشد یا شیوه خاصی برای انتقال آن‌ها به دیگران پیش‌بینی شده باشد.
در حال حاضر مرسوم‌ترین شیوه انتقال تکنولوژی، قالب قراردادی است. طرفین طبق شرایط مقرر در تفاهم‌نامه خود، اقدام به واگذاری تمام یا بخشی از حقوق ایجاد شده به واسطه مالکیت تکنولوژی می‌نمایند. در برخی موارد مثل قراردادهای واگذاری مجوز بهره‌برداری از اختراع یا علامت تجاری، باید پس از انعقاد قرارداد، نسبت به ثبت واگذاری در مرکز مالکیت معنوی نیز اقدام نمود.
انتقال تکنولوژی اشکال مختلفی دارد که معمولا در قالب مجموعه‌ای از امتیازات و خدمات مورد توافق طرفین قرار می‌گیرد. به طور مثال حق اختراع، علائم تجاری و دانش فنی که از جمله مصادیق حقوق مالیکت صنعتی هستند از جمله حقوقی هستند که در قالب قراردادهای مجوز بهره‌برداری (لیسانس)، قابلیت واگذاری دارند.
اما مهم‌ترین بخش این نوشته، مواردی هستند که در این نوع قراردادها باید مورد توجه قرار گرفته و طرفین در خصوص آن‌ها توافق کنند. قبل از بررسی این نکات، متذکر می‌شوم که موارد زیر جنبه عمومی داشته و به طور کلی شاکله قراردادهای انتقال تکنولوژی را تشکیل می‌دهند. اما ممکن است به فراخور افراد و بسته به مورد نیاز باشد که مواردی به این نکات افزوده و یا از آن کاسته شود. پس اهمیت شخصی‌سازی قراردادها را فراموش نکنیم. همچنین به جهت اختصار از ذکر مواردی که جزو قواعد عمومی قراردادها محسوب می‌شود نیز خودداری می‌شود.
- o تعاریف و اصطلاحات: با توجه به تخصصی بودن این نوع از قراردادها، برای جلوگیری از برداشت‌های متفاوت و تفسیر‌های گوناگون از واژه‌ها و اصلاحات تخصصی، حتما تمامی واژگانی که در قرارداد بار معنایی خاصی را منتقل می‌کنند، تعریف نمایید.
- o مالکیت و حق واگذاری: واگذارنده، تایید نماید که مالک تکنولوژی موضوع قرارداد است و همچنین دارای حق واگذاری نسبت به آن نیز هست. اهمیت این بند از این جهت است که در صورتی که شخصی ادعایی در خصوص تکنولوژی مورد قرارداد نماید، خود شخص واگذارنده باید نسبت به آن پاسخگو بوده و در صورت بروز خسارات نیز مسئول جبران آن است.
- o افشا: از عدم افشا و یا عمومی شدن تکنولوژی مورد قرارداد حتما مطمئن شوید و نسبت به این موضوع از واگذارنده در قرارداد تایید اخذ نمایید.
- o تعهدات طرفین: در این قرارداد مشخص شود که هر یک از واگذارنده و گیرنده چه تعهداتی در قبال یکدیگر دارند. مواردی همچون انتقال کامل اطلاعات، ارائه روش‌ها، ارائه استانداردهای لازم بهداشتی و امنیتی و ... .
- o کیفیت: حتما در خصوص کنترل کیفی محصولات یا خدمات و شرایط آن در قرارداد توافق حاصل شود.
- o آموزش: در صورتی که انجام موضوع قرارداد به نحوی است که نیاز به آموزش نیروی انسانی گیرنده است، در خصوص این موضوع نیز در قرارداد بهتر است تعیین تکلیف شود.
- o حق واگذاری به غیر: در قراردادهای انتقال تکنولوژی اصولا طرفین قرارداد از اهمیت بسیاری برخوردارند. به همین سبب مرسوم است که حق واگذاری حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد به غیر یا ثالث از طرفین سلب می‌شود.
- o انحصاری یا غیر انحصاری: در قرارداد باید روشن شود که انتقال تکنولوژی یا امتیاز داده شده به گیرنده، انحصاری بوده یا واگذارنده همچنان حق انتقال امتیازات ناشی از حقوق موضوع قرارداد را به دیگران دارد یا خیر.
- o محدوده جغرفیایی: امتیازات اعطا شده در چه محدوده جغرافیایی است و آیا واگذارنده می‌تواند خارج از محدوده مقرر در قرارداد، نسبت به واگذاری حقوق مندرج در قرارداد اقدام کند یا خیر؟
- o عدم افشای اطلاعات و عدم رقابت: حوزه تکنولوژی با محرمانگی گره خورده است و در بیشتر قراردادهای با موضوع داده، فناوری و تکنولوژی باید در خصوص محرمانگی داده‌ها و تعهد به عدم رقابت، موادی اختصاص داده شود.
در پایان این را در نظر داشته باشید که امکان انتقال تکنولوژی در قالب قراردادی وجود دارد. در صورت تمایل به واگذاری و یا گرفتن این امتیاز از مالک، در خصوص تکنولوژی در حال انتقال، شرایط و ضوابط آن تحقیق و بررسی کافی بنمایید.
