20 سوالی که استارتاپتان را از جنگ و دعوای هم‌بنیانگذاران نجات می‌دهد!
در هر رابطه‌ای امکان اختلاف و بگو مگو هست به خصوص زمانی که رابطه‌ها کاری می‌شوند و پای پول و مناسبات اقتصادی هم به میان می‌آید، اما از قدیم گفته‌اند که جنگ اول، به از صلح آخر، پس پیش از هر چیز لازم است که همه چیز را مشخص کنید اما وقتی با یک استارت‌آپ رو‌برو هستیم چگونه می‌شود همه چیز را مشخص کرد؟
خب مسلما در این جا عده‌ای می‌گویند که یک «قرارداد هم‌بنیانگذار» می تواند بسیاری از مشکلات را حل کند، اما با توجه به اینکه تنظیم این قرارداد نیازمند توافقات اولیه ای بین بنیانگذاران است، به نوعی پاسخ به ۲۰ پرسش زیر علاوه بر اینکه مقدمه ای برای قرارداد هم بنیانگذاران است، استارت‌آپ شما را از کلی جنگ و دعوا در آینده نجات می دهد. پس از تفاهم در خصوص پاسخ پرسش ها می توانید از یک وکیل یا کارشناس حقوقی بخواهید که یک قرارداد قانونی را بر مبنای آن تنظیم نماید تا اراده و توافقات شما مکتوب و قانونمند گردد و بتوان در صورت نیاز به آن استناد نمود. اگر هم به هر دلیلی حاضر به صرف هزینه برای این امر مهم نیستید لااقل با مکتوب کردن پاسخ این پرسش ها و امضای آن، کمی از ریسک عدم وجود قرارداد مزبور بکاهید.
الف. سئوالات استراتژیک
اگر به این سئوالات پاسخ دهید، نقطه نگاه و استراتژی‌ای که هر یک از هم‌بنیاینگذاران نسبت به استارت‌آپتان دارند مشخص می‌شود و فردا توقعات بی‌جا شکل نمی‌گیرد:
- ۱- هر بنیان‌گذاری برای استارت‌آپ مورد نظر چه هدف یا اهدافی را در نظر دارد؟
- ۲- بنیانگذاران به شخصه، چه هدف‌هایی را از راه‌اندازی این استارت‌آپ برای خود دنبال می‌کنند؟
- ۳- زمان دست‌یابی به این اهداف و تحقق آن‌ها چقدر است؟
ب. سئوال‌های مالکیتی
حس مالکیت یکی از قوی‌ترین حس‌های دنیاست، که اگر درست به سئوالات مرتبط با آن پاسخ نگویید همه چیز از هم می‌پاشد، پس در ابتدای کار به این سئوالات، خوب پاسخ دهید:
- ۴- چه کسی و چند درصد؟ یعنی روشن شود قرار است چه کسی مالک چند درصد از شرکت باشد؟
- ۵- تقسیم کارها برای هر کدام از بنیانگذاران چگونه باشد؟ اینکه هرکدامشان چه کاری برای شرکت انجام خواهند داد؟ (بعنوان مثال، وظایف، توصیف کارها، ساعات فعالیت، نقش‌ها و مسئولیت‌ها، به صورت کلی تقسیم وظایف، شرح شغل و شرح مسئولیت‌های هر شغل)
- ۶- میزان آورده سرمایه هر کدام از بنیانگذاران چقدر باشد و این سرمایه را از چه نوعی و برای چه کاری به شرکت وارد کرده‌اند؟
- ۷- تخصیص سهام به هریک از طرفین چطور و بر چه مبنایی باشد؟ به عنوان مثال آیا تخصیص سهام به هر کدام از طرفین بر اساس برنامه زمان‌بندی ( شرط وستینگ) و مشارکت فعال در بیزینس خواهد بود یا نه؟
ج. سئوال‌های مدیریتی
به این بخش توجه ویژه‌ای داشته باشید، بسیاری از نکات ریز یک استارت‌آپ در پاسخ به این سئوالات مشخص می‌شود:
- ۸- اتخاذ تصمیمات کلیدی و نیز تصمیمات روزانه کسب و کار باید با چه کسانی باشد؟ چه کسانی در تصمیم‌گیری‌ها دخیل هستند؟ (به عنوان مثال، با رأی اکثریت، با رأی بدون نام یا اینکه اتخاذ برخی تصمیمات صرفا در اختیار هیئت مدیره خواهد بود؟)
- ۹- شیوه اتخاذ تصمیمات روزانه کسب و کار به چه طریقی باشد؟ (به عنوان مثال با توافق کتبی طرفین، با توافق شفاهی آن‌ها یا صرفا نظر مدیر عامل یا یکی از شرکا در این خصوص مد نظر است؟)
- ۱۰- مشخص کردن نحوه دریافت حقوق هریک از بنیانگذاران. آیا بنیانگذاران از شرکت حقوق ثابت دریافت خواهند نمود یا خیر؟ میزان آن چقدر است و چگونه تغییر خواهد کرد؟
- ۱۱- چه اتفاقی برای شرکت و سایر سهام‌داران خواهد افتاد اگر هر کدام از بنیانگذاران قصد ترک شرکت را داشته باشند؟
- ۱۲- اگر یکی از بنیانگذاران قصد ترک شرکت را داشته باشد حق خرید سهام چگونه خواهد بود؟ اولویت خرید سهام با چه کسانی خواهد بود؟ آیا سایر بنیانگذاران حق خرید سهام وی را خواهند داشت یا خیر؟ به چه قیمتی؟
- ۱۳- حقوق و تکالیف هریک از طرفین در صورتی که یکی از بنیانگذاران قصد فروش شرکت، افزایش سرمایه یا انحلال شرکت را داشته باشد، چگونه است؟
- ۱۴- پیش‌بینی اینکه اگر یکی از بنیانگذاران محجور شده یا فوت گردد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- ۱۵- اگر بازه زمانی در نظر گرفته شده برای راه‌اندازی شرکت و به دست آوردن محصول نهایی آنطور که در نظر گرفته شده پیش نرود، به طور مثال بیش از مدت مورد انتظار زمان ببرد طرفین چه حق و حقوقی خواهند داشت؟
- ۱۶- تعهد هرکدام از بنیانگذاران نسبت به استارت‌آپ به چه صورت مشخص شده است؟ آیا هر کدام از بنیانگذاران می‌توانند هم‌زمان با کار در این استارتاپ، بر روی استارتاپ دیگری کار کنند؟
- ۱۷- در چه صورتی ممکن است یکی از طرفین استارت‌آپ را از شرکت اخراج [یا اختیارات آن را محدود] کنیم؟
- ۱۸- در صورت تخطی از مفاد قرارداد بنیانگذاران از سوی هرکدام از طرفین، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چگونه تعهدات مزبور به انجام خواهد رسید؟
- ۱۹- آیا این امکان در قرارداد پیش‌بینی شده است که اگر به فرض نتیجه مطلوب حاصل نشود، بنیانگذاران قصد خاتمه کار بر روی پروژه و انصراف از ادامه دادن آن را داشته باشند؟ در این صورت آیا ممکن است یکی از طرفین ایده را شخصا پیگیری نموده و مجددا برای پیشبرد آن تلاش کند؟
- ۲۰- محل افزایش سرمایه از کجا باشد؟ تا چه میزان از سهام شرکت ممکن است در ازای جذب سرمایه واگذار شود؟
