بر اساس اصل ۱۶۱ قانون اساسی، دیوان عالی کشور با این هدف که بر اجرای صحیح قوانین در دادگاه ها نظارت شود و رویه واحد قضایی ایجاد شود و انجام مسئولیت هایی که طبق قانون به آن محول می شود، تأسیس شده است. رئیس دیوان عالی کشور که فردی است مجتهد، عادل و آگاه به امور قضایی از سوی رئیس قوه قضائیه بعد از مشورت با قضات دیوان عالی کشور برای مدت پنج سال به این سمت منصوب می گردد. در این متن سعی شده است درباره وظایف و اختیارات این مرجع عالی در رسیدگی در دعاوی کیفری توضیحاتی اجمالی ارائه شود.

چه جرایمی در دیوان عالی و کشور رسیدگی می شود؟

به طور کلی این نکته شایان ذکر است که تجدیدنظرخواهی از آرای صادره از دادگاه‌ های کیفری استان در موارد زیر در دیوان عالی کشور صورت می پذیرد. جرایمی که مجازات قانونی آنها اعدام، رجم و صلب است. مانند جرم زنای محصن و محصنه یا جرم محاربه و افساد فی الارض و جرایمی که مجازات قانونی آن ها قصاص عضو و قصاص نفس باشد، جرایم کیفری هستند که در دیوان عالی کشور رسیدگی می شوند.

همچنین آرای صادر شده از دادگاه کیفری استان تهران در مورد برخی مقامات همچون جرایم ارتکابی از سوی وزرا، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، قضات، استانداران، فرمانداران در دیوان عالی کشور قابل اعتراض و رسیدگی در دیوان عالی کشور است.

مدت زمان اعتراض در دیوان عالی کشور

بر اساس ماده ۴۳۱ قانون آیین دادرسی کیفری، مهلت فرجام برای افرادی که مقیم ایران هستند، ۲۰ روز و برای افرادی که خارج از کشور زندگی می کنند، دو ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی است. تجدید نظر خواهی در ابلاغ قانونی حکم اهمیت دارد، نه در ابلاغ واقعی آن. زمانی که تقاضای فرجام در مهلت تعیین شده صورت نگیرد، به شرطی که درخواست کننده دلیل موجهی ارائه کند، دادگاه به پرونده او رسیدگی می کند. در غیر این صورت قرار رد آن صادر خواهد شد.

نحوه و کیفیت رسیدگی در دیوان عالی کشور چگونه است؟

بعد از آن که درخواست تجدیدنظرخواهی تقدیم و پرونده به دیوان عالی کشور واصل شد، رئیس دیوان عالی کشور یا یکی از معاونانش پرونده را با رعایت نوبت و ترتیب وصول به یکی از شعبه ها ارجاع می نماید. شعبه دیوان پس از دریافت پرونده بر اساس نوبت به پرونده ها رسیدگی خواهد نمود مگر در مواردی که به موجب قانون یا به تشخیص رئیس دیوان عالی کشور یا رئیس شعبه، رسیدگی خارج از نوبت ضرورتی داشته باشد.

آیا این امکان وجود دارد که بعد از ارجاع پرونده به شعبه دیوان عالی کشور آن را به شعبه دیگر ارجاع نمود؟

اصولاً چه در دیوان عالی و چه در سایر دادگاه ها این امکان وجود ندارد که پرونده را بعد از ارجاع به یک شعبه به شعبه دیگر ارجاع کرد، مگر در مواردی که قانون اجازه داده باشد.

آیا دیوان عالی کشور به تخلفات پرونده هم رسیدگی می کند؟

رئیس شعبه پرونده ارجاعی را به صورت شخصی بررسی و گزارش آن را تنظیم یا به نوبت به یکی از اعضای شعبه ارجاع می نماید. عضو یادشده گزارش پرونده را که حاوی جریان و شرح اتفاقات افتاده در پرونده و بررسی کامل تجدیدنظرخواهی است، به صورت مستدل تهیه و به نظر رئیس شعبه می رساند و به وی تسلیم می نماید.در زمان تنظیم گزارش توسط رئیس شعبه یا عضو شعبه، آن ها وظیفه دارند هنگام تنظیم گزارش در صورتی که با تخلفات قضایی مواجه شدند، آن را به طور مشروح و با استدلال در گزارش بیاورند و با دستور رئیس شعبه رونوشتی از این گزارش به دادگاه عالی انتظامی قضات ارسال نمایند تا به تخلفات رسیدگی گردد.

آیا در دیوان عالی کشور رسیدگی به درخواست تجدیدنظرخواهی همچون رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر استان است و در ماهیت امر هم رای داده می شود؟

جواب این پرسش منفی است، رسیدگی در دیوان عالی کشور شکلی است. البته این جمله، بدان معنا نیست که دیوان عالی کشور به ماهیت پرونده توجه نمی‌کند. به عنوان مثال در صورتی که در دادگاه کیفری استان فردی به اتهام قتل عمدی محکوم به قصاص شود و اعضای شعبه دیوان در مرحله تجدیدنظر خواهی تشخیص دهند که قتل عمدی نبوده یا به دفاع متهم مبنی بر جنون یا دفاع مشروع رسیدگی نشده یا در صورتی که شده دقت کافی به عمل نیامده است، رأی را نقض و پرونده را برای رسیدگی، مجدداً به همان شعبه صادرکننده رای اولیه یا شعبه هم عرض ارسال می نماید. بدون آن که در ماهیت قضیه رأی صادر نمایند.

به عبارتی دیگر، صادر شدن حکم به تبرئه یا محکومیت را بعد از رسیدگی شکلی به دادگاه بدوی می سپارد و رأی ماهوی صادر نمی نماید. اما در مورد حضور اصحاب دعوی یا وکلای آنان در دیوان عالی کشور باید گفت که احضار نمی شوند، مگر آن که شعب رسیدگی کننده حضور آنان را لازم بداند و البته حضور نیافتن احضارشدگان، موجب تاخیر در رسیدگی و تصمیم گرفته نمی شود. هنگام رسیدگی عضو و ممیز شعبه گزارش پرونده و مفاد اوراقی را که لازم است می خواند و طرفین دعوا و وکلای آنان در صورت احضار این حق را دارند که با اجازه رئیس شعبه مطالب خود را بگویند و نماینده دادستان کل کشور نیز در موارد قانونی نظرات خود را می گوید. سپس اعضای شعبه در مورد پرونده اظهارنظر می نمایند. تصمیمات شعبه دیوان در مرحله تجدیدنظرخواهی به یکی از صورت های زیر است:

• رأی تجدید نظرخواهی بر اساس قوانین و دلایل موجود در پرونده است. در این حالت شعبه دیوان ضمن تایید رای، که به صورت اصطلاح در دیوان عالی کشور ابرام نامیده می شود، پرونده را به دادگاه صادرکننده رأی باز ارجاع می دهد.
• رأی تجدیدنظر خواسته: از دادگاهی صادر شده که صلاحیت ندارد یا بدون رعایت تشریفات قانونی و بدون توجه به دلایل و مدافعات طرفین پرونده صادر شده یا مخالف یا مغایر با شرع قانون است.

در این حالات، شعبه دیوان عالی رأی تجدیدنظر خواسته را نقض و حسب مورد به شرح زیر اقدام به اخذ تصمیم می کند.

• در صورتی که عملی که محکوم علیه به اتهام ارتکاب آن محکوم شده باشد، به فرض ثبوت، جرم نباشد یا در صورتی که جرم است، مشمول عفو عمومی باشد یا به جهات دیگر قانونی قابل تعقیب نباشد، رأی صادر شده نقض بلا ارجاع می شود (هرگاه دیوان عالی کشور پس از نقض دادنامه بدوی صرفاً به نقض آن اکتفا نماید و برای رسیدگی مجدد پرونده را به همان دادگاه یا دادگاه هم عرض ارجاع نکند، اصطلاحاً این عمل را نقض بلاارجاع گویند.)
• در صورتی که رأی تجدیدنظر خواسته به صورت قرار یا حکم باشد ولی به علت نقص تحقیقات نقض گردد، بعد از نقض قرار یا حکم، پرونده برای رسیدگی مجدد به همان دادگاه صادرکننده رأی ارجاع می گردد. در این حالت دادگاه باید از نظر دیوان عالی کشور پیروی نماید. یعنی حسب مورد رسیدگی ماهیتی کند، یا بعد از تکمیل تحقیقات و رفع نقایص اعلامی از سوی دیوان عالی کشور، رأی صادر نماید.
• در صورتی که رأی تجدیدنظرخواسته به علت صلاحیت نداشتن دادگاه صادرکننده نقض شود، پرونده به مرجعی که دیوان عالی کشور صالح تشخیص می دهد ارسال می گردد و دادگاه اخیرالذکر مکلف است به پرونده رسیدگی و رأی صادر نماید.

در غیر از موارد فوق، در صورتی که دیوان عالی کشور رأی تجدیدنظر خواسته را نقض نماید، پرونده را برای رسیدگی ماهیتی به دادگاه هم عرض دادگاه صادرکننده رأی اولیه ارجاع می نماید. در این حالت ممکن است با اصطلاح رأی اصراری رو به رو شویم، و این جمله به این معنا است که در دادگاه هم عرض (دوم) می تواند نظر شعبه دیوان عالی کشور را نپذیرد و حسب مورد رأی دادگاه اولیه را صحیح بداند یا رأی صادر نماید که با نظر شعبه دیوان عالی کشور همخوانی نداشته باشد.

به عنوان مثال، دادگاه اول عمل متهم را قتل عمد و شعبه دیوان آن را قتل شبه عمدی و دادگاه هم عرض که بعد از نقض دادنامه اولیه از سوی دیوان عالی کشور پرونده به وی ارجاع شده است، عمل متهم را قتل خطایی محض تشخیص دهد. در این وضع در صورتی که رأی دادگاه هم عرض مورد اعتراض واقع شود، از چند حالت زیر خارج نیست:

• شعبه دیوان عالی کشور بعد از رسیدگی به اعتراض، استدلال دادگاه دوم را قبول می نماید که در این حالت رأی تجدیدنظر خواسته را تأیید می نماید.
• شعبه دیوان عالی کشور بعد از رسیدگی به اعتراض، استدلال دادگاه دوم را قبول نمی کند. در این حالت پرونده در هیات عمومی شعب کیفری مطرح می گردد و در صورتی که این هیات نظر شعبه دیوان را پذیرفت، حکم صادر شده از دادگاه دوم را نقض و پرونده را برای رسیدگی به شعبه هم عرض دادگاه دوم بر می گرداند (یعنی سومین دادگاه بدوی). این دادگاه سوم مکلف است با توجه به استدلال هیات عمومی دیوان عالی کشور حکم صادر کند و این رأی قطعی است.

چگونه کار خود را به بهترین وکیل شکایت به دیوان عالی کشور بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص شکایت به دیوان عالی کشور دارند.

برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله:

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• هزینه مشاوره اولیه
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل شکایت به دیوان عالی کشور چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل شکایت به دیوان عالی کشور معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه مشاوره از وکیل متخصص شکایت به دیوان عالی کشور در بازه قیمتی زیر قرار دارد.

20 هزار تومان 200 هزار تومان