به موجب برقراری مصلحت فرزند و حفظ امنیت روحی و روانی او، قانون گذار در مواردی با پیش‌ بینی برخی شرایط، حق حضانت را از والدین سلب کرده و به اصطلاح لغو حضانت می کند. معمولا حق حضانت والدین مقدم است، اما بعضی موارد باعث این اتفاق می شود.

دادخواست لغو حضانت

ممکن است حق حضانت در وضعیتی خاص، مصلحت طفل را به مخاطره بیاندازد. همان گونه که در قانون نیز بیان شده است:

هرگاه در اثر عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی پدر و مادری که طفل تحت حضانت او است، صحت جسمی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، دادگاه می‌تواند با تقاضای بستگان، قیم و یا رئیس حوزه قضایی، ترتیب مقتضی دیگری را برای حضانت کودک اتخاذ نماید.

در نتیجه هر کدام از زوجین، یعنی پدر یا مادر، در صورت تشخیص عدم صلاحیت طرف مقابل مبنی بر نگهداری و سرپرستی فرزند خود، می ‌توانند به دادگاه مراجعه کرده و دادخواست لغو حضانت و اثبات دلایل مبتنی بر عدم صلاحیت طرف مقابل را ارائه دهند و خواستار لغو حضانت را از دادگاه شوند.

به همین علت، تنها صرف ادعای عدم صلاحیت یکی از والدین کفایت نمی کند، بلکه دلایل مورد ادعا باید ثابت شوند. دادخواست لغو حضانت به دلیل عدم صلاحیت می ‌تواند به دلایل زیادی باشند که در ادامه توضیح داده می شوند.

موارد منجر به لغو حضانت

ابتلا به بیماری روانی ضمن تشخیص و تایید پزشکی قانونی، موجب لغو حضانت می ‌شود

با عنایت بر اینکه مشکل و بیماری روانی، روی افراد مرتبط تاثیرات منفی خود را باقی می گذارد، که شامل فرزند تحت تکلف و یا حضانت وی هم می باشد، در نتیجه هر زمانی که بیماری شناسایی شده به تشخیص پزشکی قانونی حاد باشد که عرف آن را بیمار تشخیص دهد، از موارد سقوط  و لغو حق حضانت است.

اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار نیز باعث لغو حضانت خواهد شد

به این علت که قانون گذار، اعتیاد به مواد مخدر و الکل را مقید به صفت زیان آور نموده است، بنابراین اگر اعتیاد به الکل و مواد مخدر زیان آور نباشد، از اسباب لغو حق حضانت نیست. ممکن است در مواردی والدین اعتیاد خود را از فرزندان مخفی دارند و یا زیان اعتیاد را به خوبی به فرزندان خود بیاموزند لذا چنین اعتیادی موجب سلب حق حضانت نیست.

دقت شود که اعتیاد ذاتا دارای مفسده است و آثاری که بر آن مترتب می شود به صورت ناخودآگاه بر فرزند تاثیر گذاشته و مخفی نگه داشتن این مسئله یا هشدار درباره زیان آن، در رفع مفسده آن اثرگذار نخواهد بود. تشخیص اعتیاد زیان آور به عهده قاضی دادگاه خانواده می باشد و در هر مورد امکان دارد مضر بودن یا نبودن اعتیاد پدر به حال فرزند محل اختلاف باشد.

اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا، از موارد لغو و سلب حضانت است

هر گونه ادعایی که دلیلی بر اشتهار به فساد اخلاقی باشد، اثبات کننده فساد اخلاقی نیست. این ادعا بایستی در دادگاه صالح و از طریق ادله محکمه پسند ثابت شده و سپس دادخواست سلب و لغو حضانت به دادگاه خانواده تقدیم گردد.

تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف، فرزند را از حضانت خارج می کند

دادگاه رسیدگی کننده به دعوی لغو حضانت، بررسی این مورد که تنبیه در حد متعارف یا بیش از حد متعارف بوده است را بر عهده دارد. چرا که مطابق ماده 1179 قانون مدنی، ابوین حق تنبیه طفل خود را دارند اما بر اساس این حق توانایی تنبیه فرزند خود، خارج از حدود تادیب را ندارد.

دیگر موارد لغو حضانت

• سو استفاده کردن از فرزند یا مجبور کردن او به ورود به مشاغل ضداخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی‌ گری و قاچاق.
• کار وقت‌ گیری که مانع از نگه‌ داری و مراقبت شایسته فرزند باشد، یا سهل ‌انگاری و بی ‌توجهی مداوم به سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل (با تشخیص دادگاه)، باعث لغو حضانت خواهد بود.

لغو حضانت مادر در صورت ازدواج مجدد

تنها صرف ازدواج مادر، برای پدر لغو حضانت ایجاد می کند. لغو حضانت مادر در صورت ازدواج مجدد او، مشروط به حیات پدر است و در صورت فوت پدر، حسب ماده 1171 قانون مدنی و ماده 43 قانون حمایت خانواده مادر اولویت در حضانت دارد. مگر اینکه دادگاه به تقاضای ولی یا دادستان، اعطای حضانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.

لغو حضانت مادر در صورت جنون

جنون مادر نیز همچنین از موارد لغو حضانت می باشد. بر اساس ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی اگر در مدت زمانی که حضانت فرزند با مادر می باشد، مادر به جنون مبتلا شود یا قصد ازدواج مجدد کند، حق حضانت با پدر خواهد بود. جنون در این ماده صرفا برای مادر نمی باشد و در صورت جنون پدر نیز حضانت از وی ساقط می شود.

مدارک لازم برای طرح دادخواست لغو حضانت

• کارت ملی و شناسنامه متقاضی که تصویر همه صفحات ان لازم است.
• سندی که ثابت کننده عدم صلاحیت یکی از والدین برای حضانت فرزند باشد.
• رای دادگاه مبنی بر واگذاری حضانت فرزند
• تکمیل دادخواست لغو حضانت یا دادخواست سلب حضانت

پس از تکمیل دادخواست لغو حضانت یا دادخواست سلب حضانت توسط وکیل متخصص و باتجربه لغو حضانت، فرد متقاضی می‌ تواند شخصا در تهران و مراکز استان ‌ها، به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و دادخواست لغو حضانت را تقدیم نماید. در سایر شهرها، دادخواست لغو حضانت، مستقیم به دفتر دادگاه خانواده تقدیم می‌شود.

چگونه کار خود را