دعوی قلع و قمع یکی از شایع ترین دعاوی مطرح شده در مراجع قضایی می باشد که معمولا در تکمیل خواسته های همچون دعوی رفع تصرف عدوانی و خلع ید مطرح می شود. اما باید در نظر داشت که دعوی قلع و قمع را نیز می توان به عنوان یک دعوی تنها و مستقل در مراجع قضایی پیگیری نمود.

مفهوم قلع و قمع در اصطلاح حقوقی به چه معناست؟

«قلع» در معنای لغوی خود به معنای ریشه کن کردن، از بیخ کندن چیزی از جایی و «قمع» به معنای از ریشه در آوردن یا سرکوب کردن یک چیزی مادی، و معنای این دو در اصطلاح حقوقی خود عبارت است از حکم صادره از مراجع ذی صلاح برای از بین بردن اشجار یا ابنیه که متصرف یا خوانده بدون داشتن مجوز قانونی یا قراردادی از خواهان یا مالک مال اقدام به کاشت بنا یا درخت کرده باشد، قلع و قمع گفته می شود.

نظر حقوق دانان در مورد قلع و قمع و خلع ید

در خصوص قلع و قمع و خلع ید، عده ای از حقوق دانان بر این باورند که قلع و قمع نتیجه ذاتی خلع ید است و خلع ید بدون قلع و قمع به صورت کامل اجرا نمی شود و در نتیجه، طرح دعوی خلع ید به همراه قلع وقمع مستحدثات یا ابنا و اشجار، دعاوی متفاوتی از هم نیستند و به عنوان یک دعوی می توان از آن یاد کرد، به عبارت دیگر حتی اگر خواهان در دعوی خلع ید مستقیما نسبت به قلع و قمع مستحدثات و ابنا، درخواستی نکرده باشد، به دنبال اجرای حکم خلع ید الزاما قلع و قمع نیز اجرا خواهد شد. البته قانون بر خلاف این استدلال و نظریه، قلع و قمع را یک دعوی مستقل در نظر گرفته اند که رسیدگی به آن مستلزم درخواست خواهان می باشد.

به طور کلی خلع ید از منظر نتیجه به دعوای قلع و قمع بنا شباهت دارد. به این ترتیب که در صورتی که بنایی در ملکی احداث شود، حکم خلع ید نسبت به تخریب بنا نیز صادر می شود. البته نظر دادگاه ها در این مورد با یکدیگر متفاوت است. مثلا برخی از آن ها معتقدند در شرایطی که بنا به صورت غیرقانونی احداث شود، برای خراب کردن آن می بایست دعوی خلع ید به همراه خواسته تخریب بنا مطرح شود. لازم به ذکر است که در دعوی رفع تصرف عدوانی کیفری، اگر صدور حکم در مسیر محکومیت مشتکی عنه و متصرف انجام شود، برای تخریب بنای احداثی یا غرس اشجار هم صدور حکم صورت می گیرد.

قوانین و مقررات قلع و قمع در قانون مدنی

طبق ماده 313 این قانون در مورد قلع و قمع، هرگاه کسی در زمین خود با مصالحه متعلق به دیگری بنایی بسازد یا درخت غیر را بدون اذن مالک در آن زمین غرس کند صاحب مصالح یا درخت می تواند قلع یا نزع آن را بخواهد مگر به اخذ قیمت تراضی نمایند.

طبق ماده 503 قانون مدنی در مورد قلع و قمع، هرگاه مستاجر بدون اجازه موجر در خانه یا زمینی که اجاره کرده وضع بنا یا غرس اشجار کند هر یک از مستاجر و موجر حق دارد هر وقت بخواهد بنا را خراب یا درخت را قطع نماید در این صورت اگر در عین مستاجره نقصی حاصل شود بر عهده مستاجر خواهد بود.

طبق ماده 504، هرگاه مستاجر به موجب عقد اجاره، مجاز در بنا یا غرس بوده، موجر نمی تواند مستاجر را به خراب کردن یا کندن آن اجبار کند و بعد از انقضا مدت اگر بنا یا درخت در تصرف مستاجر باقی بماند موجر حق اجرت المثل زمین را خواهد داشت و اگر در تصرف موجر باشد مستاجر حق مطالبه اجرت المثل بنا یا درخت را خواهد داشت.

طبق ماده 818، مشتری نسبت به عیب و خرابی و تلفاتی که قبل از اخذ به شفعه در ید او حادث شده باشد ضامن نیست و همچنین بعد از اخذ به شفعه و مطالبه، در صورتی که تعدی یا تفریط نکرده باشد.

ارکان خلع ید و قلع و قمع بنا

مالکیت رسمی، خواهان دعوی خلع ید و قلع و قمع باید سند رسمی داشته باشد و این سند رسمی، سندی است که در دفاتر اسناد رسمی یا دفاتر املاک به ثبت می رسد. برای همین خواهان دعوی باید در کنار دادخواست خلع ید یک سند مالکیت رسمی برای اثبات مالکیت خود در مال را داشته باشد.

عدوانی بودن و میزان تصرف خوانده در مال، برای اینکه دعوی خلع ید و قلع و قمع قابلیت اجرایی را داشته باشد ابتدا باید تصرف غیر قانونی خوانده و میزان تصرف آن توسط دادگاه تعیین شود، که تعیین این تصرف پس از اولین جلسه دادرسی توسط کارشناس باید معلوم شود. فقط در خصوص اقدام کارشناس برای دادن نظریه کارشناسی خود خواهان باید بعد از ابلاغ قرار کارشناسی به او هزینه کارشناسی را در طی یک مهلت محدود پرداخت نماید چرا که عدم پرداخت قرار کارشناسی سبب رد دادخواست خلع ید و ابطال شدن آن می شود.

حکم قلع و قمع در مورد املاک مشاع

در مورد املاک مشاع و در صورتی که ملک مشاع قابلیت افراز را داشته باشد و یکی از شرکا در قسمتی از ملک مشاع اقدام به ساخت یا احداث بنایی کرده باشد و وقتی که ملک مشاع تقسیم بندی شود این بنا احداث شده در قسمت سهم شریک سازنده باشد می توان این تقسیم بندی را به همین روش انجام دهند اما اگر ملک به گونه ای دیگری افراز شود بعد از افراز، خواهان می تواند حکم قلع و قمع را از دادگاه دریافت کند.

نحوه ی اجرای حکم قلع و قمع به ازای پرداخت خسارت

گاها پیش می آید که خواسته یا ناخواسته، محکوم له در هنگام ساخت و ساز در خصوص بناهای ساختمانی باعث ورود خساراتی به محکوم علیه می شود که این باعث وجود اختلاف و نارضایتی مابین محکوم له و محکوم علیه می شود چرا که محکوم له برای جبران خسارت وارد شده، خواهان پرداخت خسارت می باشد اما محکوم علیه حاضر به گرفتن خسارت از محکوم له نمی شود و به دنبال گرفتن حکم قلع و قمع از دادگاه است. اما نظریه قانون گذار در مورد این دعاوی و دعوی های مشابه، این هست که در صورت عدم موافقت محکوم‌ علیه به دریافت بهای مصالح موجود در محل خلع ید شده، هر چند محکوم‌ له با پرداخت بهای مصالح مایل به بقای مستحدثه باشد، بنای موجود قلع و قمع می‌شود. و اینکه واگذاری این ملک به دیگری مانع از اجرای حکم قطعی دادگاه نمی شود.

مجازات قلع و قمع

مجازات که قانون مجازات اسلامی برای افراد خطاکار مرتکب به قلع و قمع در نظر گرفته عبارت است از:

هرگاه کسی به وسیله صحنه سازی از قبیل پی کنی، دیوار کشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز و کرت بندی نهر کشی، حفر چاه یا غرس و امثال این ها بپردازد یا به قصد تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده، یا در آیش زراعی جنگل ها و یا مراتع کوهستانی یا باغ ها باشد و یا هر گونه اقدامی دیگر که سبب از بین رفتن مراتع و محیط زیست شود به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم خواهند شد. و اما رسیدگی به تمامی این جرایم خارج از نوبت به عمل می آید و مقامات قضایی دستور متوقف ماندن عملیات متجاوز تا صدور حکم قطعی را می دهد.

هرکس به قهر و غلبه داخل ملکی شود که در تصرف فرد دیگر باشد اعم از آنکه محصور باشد یا نباشد و یا اینکه در ابتدای ورود به ملک، ورود به صورت قلع و قمع نبوده ولی بعد از اخطار متصرف به قهر و غلبه مانده باشد علاوه بر رفع تجاوز حسب مورد به یک تا شش ماه حبس محکوم می شود.

هرگاه کسی ملک دیگری را به قهر و غلبه تصرف کند علاوه بر رفع تجاوز به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

اگر شخصی به موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیر منقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده باشد، بعد از اجرای حکم مجدداً مورد حکم را عدواناً تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق نماید علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

تفاوت قلع و قمع با تخریب

قلع و قمع با تخریب متفاوت می باشد چرا که تخریب به معنای ویران کردن، انهدام و خراب کاری است و بیشتر جنبه منفی و اجبار و سوء نیت را در خود دارد در حالی که قلع و قمع هیچ یک از این ویژگی ها را در خود ندارد.

مرجع رسیدگی به طرح دعوی قلع و قمع

در قانون آیین دادرسی مدنی اولین دادگاه طرح دعاوی محل اقامت خوانده است ولی در مورد اموال غیر منقول خواهان می تواند دعوی خود را در محل مال غیر منقول طرح کند بنابراین شخص ذینفع می تواند دعوی قلع و قمع خود را توسط وکیل قلع و قمع در دادگاهی غیر از محل اقامت مال غیر منقول، مطرح نماید.

حضور وکیل برای دعوی قلع و قمع

اگر در خصوص مطرح کردن دعاوی قلع و قمع، خلع ید و تخلیه و دیگر موارد دعاوی، نیازمند مشاوره و وکالت هستید می توانید از وکلای متخصص و با تجربه سامانه هوشمند دادسان کمک بگیرید.

چگونه کار خود را به بهترین وکیل قلع و قمع بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که در دعاوی قلع و قمع تخصص دارند.

برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• هزینه مشاوره اولیه
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل برای دعوی قلع و قمع چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل برای دعوی قلع و قمع معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه گرفتن مشاوره از وکیل متخصص و قمع در بازه قیمتی زیر قرار دارد.

20 هزار تومان 200 هزار تومان