موارد تجویز تغییر حکم

برای بررسی امکان اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر ابتدا می بایست انواع تغییر در حکم دادگاه ها را بررسی کرد:

بنابر ماده هشت قانون آیین دادرسی مدنی، هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی‌تواند رای قطعی دادگاه را تغییر دهد یا از اجرای آن جلوگیری کند؛ مگر دادگاهی که حکم صادر کرده است یا مرجع بالاتر؛ آن هم در مواردی که قانون معین کرده باشد.

1. واخواهی

چنان چه رای قطعی دادگاه به صورت غیابی صادر گردد و محکوم‌ علیه غایب نسبت به آن واخواهی کند، دادگاه صادر کننده رای می ‌تواند رای قطعی خود را تغییر دهد. نوع رسیدگی دادگاه به واخواهی، رسیدگی عدولی می باشد و دادگاه در جایگاه رسیدگی به آن می تواند از رای قطعی پیشین خود عدول کند.

این حکم در مورد دادگاه تجدید نظر نیز جاری است.

2. اعتراض شخص ثالث

چنان چه شخص ثالث به رای قطعی دادگاه اعتراض کند، دادگاه صادر کننده رای معترض ‌عنه این اختیار را دارد که رای قطعی خود را تغییر دهد.

3. اعاده دادرسی

در صورتی که رای قطعی دادگاه تجدید نظر از طریق اعاده دادرسی مورد اعتراض واقع گردد، دادگاه می ‌تواند حسب اعتراض رای قطعی خود را تغییر دهد. بر اساس مواد ۴۳۸ و ۴۳۹ قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست اعاده دادرسی در دادگاهی که رای مورد درخواست اعاده دادرسی را صادر کرده است، رسیدگی می ‌شود و دادگاه در صورت اقتضا رای خود را تغییر می ‌دهد.

4. تصحیح و اصلاح رای

برای تصحیح و اصلاح رای به منظور تغییر آن بر اساس ماده ۳۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه مجاز است با تصحیح حکم، برخی از مندرجات آن را تغییر دهد.

این مورد درباره دادگاه تجدید نظر نیز جاری است.

همچنین ماده ۳۸ قانون امور حسبی با این مورد در ارتباط است. بر اساس این ماده، هر گاه در تصمیم دادگاه، اشتباهی در حساب یا سهو قلم یا اشتباهات دیگری رخ دهد، مثل از قلم افتادن نام یکی از اشخاص ذی ‌نفع یا زیاد شدن نامی، تا زمانی که آن تصمیم به وسیله شکایت به دادگاه بالاتر، از دادگاه خارج نشده باشد، دادگاه صادر کننده رای به طور مستقل یا به درخواست یکی از اشخاص ذی ‌نفع آن را تصحیح می ‌کند و این تصحیح زیر تصمیم دادگاه یا برگ دیگری که پیوست آن می ‌شود، نوشته خواهد شد. دادن رونوشت از تصمیم دادگاه بدون پیوست نامبرده ممنوع است.

5. اعتراض به رای داور

طبق ماده ۴۹۰ قانون آیین دارسی مدنی، هر کدام از طرفین اختلاف حق دارند در برخی موارد و تا مهلتی مشخص به رای قطعی صادره توسط داور اعتراض کند.

هنگامی که داور رای قطعی خود را صادر کند، این رای به طرفین اختلاف ابلاغ می‌ گردد تا از آن خبردار شوند. مهلت اعتراض به رای داور از تاریخ ابلاغ، ۲۰ روز و در برخی موارد، دو ماه است.

ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که زمانی می توان از امکان تصحیح رای بهره جست که هدف، تصحیح اشتباهات مادی رای باشد و اعتراض به اشتباهات حقوقی رای در قالب این گزینه فراهم نیست.

در ادامه به نحوه اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر می پردازیم:

الف) اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر (فرجام خواهی)

فرجام (اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر) ، روشی برای شکایت با ماهیت متفاوت و منحصر‌به‌فرد است که یک راهکار خلاف عادت شکایت از رای قطعی می باشد.

فرجام (اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر) از طریق دیوان عالی صورت می گیرد. فرجام روش شکایتی اصلاحی نیست، چرا که دیوان عالی کشور مرجع درجه سوم نیست تا بتواند مجموعه امر را دوباره مورد قضاوت قرار دهد و رای مقتضی را در «اصلاح» رای فرجام خواسته صادر نماید؛ بنابراین با تجدید نظر که طریق اصلاحی است و در دادگاه تجدید نظر استان به عمل می‌‌آید متفاوت است. ضمن اینکه فرجام طریق شکایتی عدولی هم نیست چرا که فرجام بر خلاف واخواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث در مرجعی که رای مورد شکایت را صادر نموده مطرح نمی ‌شود تا در صورت لزوم از رای خود عدول نماید.

رسیدگی فرجامی عبارت است از: «تشخیص انطباق یا عدم انطباق رای مورد درخواست فرجامی با موازین شرعی و مقررات قانونی.»

مرجع تجدید نظر

در امور کیفری مرجع تجدید نظر رای های قطعی دادگاه‌ های عمومی و انقلاب در موارد ذیل دیوان عالی کشور خواهد بود:

• جرائمی که مجازات قانونی آنها اعدام یا رجم باشد.
• جرائمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو، قصاص نفس یا اطراف باشد.
• جرائمی که مجازات قانونی آنها حبس بیش از ده سال باشد.
• مصادره اموال.

مهلت و اصحاب دعوا در فرجام

مهلت درخواست فرجام برای ساکنین ایران بیست روز و برای خارج ایران دو ماه است. در صورتی که رای مورد درخواست فرجام از دادگاه تجدید نظر استان صادر شده باشد این مهلت از تاریخ ابلاغ رای شروع می‌‌شود. در صورتی که رای مورد درخواست فرجام از دادگاه بدوی صادر شده باشد مهلت‌ های بالا از تاریخ انقضای مهلت تجدید نظر شروع می گردد و فرقی میان رای قطعی حضوری و غیابی نیست. چنانچه درخواست فرجام به علت مغایر بودن دو حکم باشد ابتدای مهلت ‌های بالا، تاریخ ابلاغ هر یک از دو حکم است.

انواع فرجام خواهی

• 1- فرجام خواهی اصلی: محکوم علیه با ارائه اعتراض و دادخواست فرجامی خود به رای قطعی، سبب می گردد که پرونده در دیوان عالی کشور برای بررسی فرجامی طرح گردد.هم چنین در صورت از دست رفتن مهلت قانونی می توان تحت شرایطی از طریق دادستان کل کشور فرجام خواهی و اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر را پیش برد.
• 2- فرجام تبعی: فرجام خوانده می‌‌تواند فقط در ضمن پاسخی که به دادخواست فرجامی می‌‌دهد از حکمی که مورد شکایت فرجامی است نسبت به جهتی که آنرا به ضرر خود یا خلاف موازین شرعی و مقررات قانونی می‌‌داند تبعاً درخواست رسیدگی فرجامی می‌‌نماید در این صورت درخواست فرجام تبعی به طرف ابلاغ می‌‌شود که ظرف مدت بیست روز به طور کتبی پاسخ دهد، هرچند مدت مقرر برای درخواست فرجام نسبت به او مقتضی شده باشد.

ترتیب فرجام خواهی

افراد زیر می توانند با رعایت موارد آتی، درخواست رسیدگی از طریق فرجام را بدهند:

• طرفین دعوا، قائم مقام، نمایندگان قانونی و وکلای آنها
• دادستان کل کشور

فرجام خواهی با تقدیم دادخواست فرجامی به دادگاه صادر کننده رای به عمل می آید. تاریخ تقدیم دادخواست ابتدای فرجام خواهی می باشد.

تصمیمات دیوان عالی کشور:

• 1- اگر رای مطابق قانون و دلایل موجود در پرونده باشد ضمن تأئید آن پرونده را به دادگاه صادر کننده رای اعاده می‌‌نماید.
• 2- اگر رای از دادگاه فاقد صلاحیت یا بدون رعایت تشریفات قانون و بدون توجه به دلایل و مدافعات طرفین صادر شده و عدم رعایت موارد مذکور به درجه ‌ای از اهمیت بوده که موجب عدم اعتبار قانونی رای مذکور و یا مخالف شرع یا مغایر قانون صادر شده باشد، رای صادره نقض و به شرح زیر اقدام می‌‌نماید:
• الف- اگر عملی که محکوم علیه به اتهام ارتکاب آن محکم شده به فرض ثبوت جرم نبوده یا به لحاظ شمول عضو عمومی و یا سایر جهات قانونی قابل تعقیب نباشد رای صادره نقض بلا ارجاع می‌‌شود.
• ب- اگر رای صادره به صورت قرار باشد و یا حکم به علت نقص تحقیقات نقض شود و پس از نقض برای رسیدگی مجدد به دادگاه صادر کننده رای ارجاع می‌‌شود.
• ج- اگر رای به علت عدم صلاحیت دادگاه نقض شود پرونده به مرجعی که دیوان عالی کشور صالح تشخیص می‌‌دهد ارسال و مرجع مذکور مکلف به رسیدگی است.
• د- در سایر موارد پس از نقض پرونده به دادگاه هم عرض ارسال می‌‌شود.

ب) اعاده دادرسی

اعاده دادرسی نیز از طرق فوق العاده رسیدگی فرجامی است . اصل بر این است كه رای قطعی دادگاه ها متزلزل نباشند و از اعتبار همیشگی برخوردار باشند . با این حال در موارد استثنایی قانون گزار برای حفظ حقوق مسلم اشخاص و اجرای عدالت اجازه داده است که دادگاه بار دیگر موضوع دعوا را مورد رسیدگی قضایی قرار دهد و از رای قطعی خود عدول كند . تجویز اعاده دادرسی ، در واقع تلفیقی است بین اعتبار رای قطعی دادگاه ها و اجرای عدالت . زیرا هر چند رای قطعی دادگاه ها باید از استحكام برخوردار باشند ، اما گاهی پیش می آید که رای قطعی دادگاه با واقعیت های خارجی سازگاری ندارد . بنابراین اعاده دادرسی راهی است برای سازگاری رای قطعی دادگاه با واقعیت های بیرونی و اجرای عدالت. به این جهت درخواست اعاده رسیدگی به شرایط و اوضاع و احوال خاصی محدود شده است که دلیل قطعی بر بی اعتباری رای مورد درخواست اعاده دادرسی می باشد .

جهات اعاده دادرسی:

• موضوع رای ، مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
• رای قطعی به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد .
• وجود تضاد در مفاد یک رای قطعی که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد .
• رای قطعی صادره با رای دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن ، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون آن که سبب قانونی موجب این مغایرت باشد .
• طرف مقابل در خواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به كار برده که در رای قطعی دادگاه موثر بوده است.
• رای قطعی دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حكم ، جعلی بودن آنها ثابت شده باشد .
• پس از صدور قطعی رای ، اسناد و مداركی به دست می آید كه دلیل حقانیت درخواست كننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارك یادشده در جریان دادرسی مكتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.

تفاوت های اساسی اعاده دادرسی با سایر طرق رسیدگی فرجامی یا تجدید نظر خواهی

• اعاده دادرسی فقط نسبت به احكام است و شامل قرارها نمی شود.
• جهات درخواست اعاده دادرسی كاملاً شكلی و آشكار است .

به همین دلیل، دادگاه صالح بدواً در مورد قبول یا رد دادخواست اعاده دادرسی قرار لازم را صادر می نماید و در صورت قبول درخواست مبادرت به رسیدگی ماهوی خواهد نمود . همچنین ، در اعاده دادرسی ( برخلاف فرجام خواهی ) به جز آنچه كه در دادخواست اعاده دادرسی ذكر شده است ، جهت دیگری مورد رسیدگی قرار نمی گیرد. ، در صورتی كه درخواست اعاده دادرسی راجع به قسمتی از رای باشد ، فقط همان قسمت نقض یا اصلاح می گردد. لازم به ذکر است که، نسبت به حكمی كه پس از اعاده دادرسی صادر می گردد، دیگر اعاده دادرسی از همان جهت پذیرفته نخواهد شد ، ولی این رای از حیث قابلیت تجدید نظر خواهی یا فرجام خواهی تابع مقررات مربوط خواهد بود . همچنین ، در اعاده دادرسی غیر از طرفین دعوا شخص دیگری به هیچ عنوان نمی تواند داخل در دعوا شود .

چگونه کار خود را به بهترین وکیل اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر دارند. برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله:

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• هزینه مشاوره اولیه
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر شرکت چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل برای اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه مشاوره از وکیل اعتراض به رای قطعی دادگاه تجدید نظر در بازه قیمتی زیر قرار دارد.