طبق ماده 149 قانون دادرسی مدنی، تامین دلیل به عمل جمع آوری و مکتوب کردن دلایل و اسناد مورد نظر الحاق می گردد. افراد با توجه به دلایلی که برای اقامه ی دعوی در آینده یا دعوی که اقامه شده و در حین دادرسی می باشد نیاز است، اقدام به تامین دلیل می نمایند. در مواردی که دلایل مورد نیاز در خطر مفقود شدن می باشند یا به هر دلیلی ممکن است تامین آنها در آینده دشوار یا بعضا غیر ممکن باشد، فرد درخواست تامین دلیل را به دادگاه صالح تسلیم میکند تا در جهت صورت برداری و مکتوب کردن دلایل اقدام انجام گیرد. در مواردی که شرایط تامین دلیل به درستی رعایت نشده باشد یا در جهت تحصیل دلیل باشد، امکان اعتراض به تامین دلیل وجود دارد و دادگاه حکم ابطال تامین دلیل را صادر میکند. به طور کلی تامین دلیل در راستای در امنیت قرار دادن دلیل است بدین صورت که از دلایل موجود و در دسترس ملاحظه صورت گیرد و گزارشی مکتوب ثبت گردد تا خوانده نتواند شرایط انکار یا مفقود شدن آن ها را فراهم نماید. خوانده تنها در شرایطی می تواند از تامین دلیل ممانعت به عمل آورد یا در دادگاه اعتراض به تامین دلیل را مطرح نماید که تامین دلیل با نیتی غیر از موارد ذکر شده صورت گرفته باشد.
تامین دلیل بر پایه ی چارچوبی مقرر صورت می گیرد لذا برای آن ضوابطی تعیین شده تا تامین دلیل در جهت درست انجام گیرد:
در موارد مراجعه به اعتراض به تامین دلیل، نیاز به استناد به اسناد رسمی مقبول اعتراض به تامین دلیل می باشد تا دوایر اعتراض به تامین دلیل بتوانند نسبت به صدور اجرائیه اقدام نمایند. شرحی از اسناد رسمی قابل استناد در دوایر اعتراض به تامین دلیل به شرح ذیل می باشد:
سند عادی یا رسمی که بدون نیاز به صدور حکم از دادگاه قضایی قابل استناد برای صدور اجرائیه باشد مانند سند رسمی چک، سفته و...
سندی است که دلالت بر عقد رهن یا معامله با حق استرداد دارد یا سندی که هرگونه مال منقول یا غیرمنقول را به عنوان ضمانتی برای انجام یک عمل مانند رد مال، معرفی می نماید
سندی مبنی بر تعهد شخص مدیون به پرداخت نقدینگی یا رد جنس یا انجام فعل معین می باشد
سندی که به شخص برنده در مزایده اموال توقیفی ارائه می گردد که تضمین انتقال سند رسمی اموال به او می باشد
در مواردی که مدارک و مستندات کامل می باشد، قرار تامین دلیل، توسط شعبه مرجوع الیه صادر میشود. بعضا ممکن است قرار تامین دلیل، بنا به درخواست متقاضی و یا تخصصی بودن موضوع به کارشناس ارجاع شود. در مواردی که متقاضی درخواست کارشناس نکرده را مطرح نکرده باشد و موضوع بر حسب نظر قاضی نیازمند توجه ویژه نباشد، قرار تامین دلیل توسط مدیر دفتر و یا عضوی از اعضای دفتری انجام رسیدگی میشود. همچنین در مواردی که فقط تامین دلیل عامل صدور و مستند حکم قرار خواهد گرفت، اجرای قرار توسط قاضی انجام می گیرد یا گزارش باید مورد وثوق دادگاه باشد. تشخیص اهمیت صورتجلسه تامین دلیل و دلایلی ذکر شده که تامین شده است با قاضی دادگاه رسیدگی کننده به پرونده می باشد.
نمی توان برای درخواست تامین دلیل زمان معینی تعیین نمود و می توان قبل از طرح دعوا و یا حین رسیدگی به دعوا و بعد از طرح دعوا هم آن را ارائه کرد. به این علت که امکان دارد در حین رسیدگی به پرونده مطالبه خسارت، امکان نگه داشتن موضوع به صورت دائمی ممکن نباشد. در بعضی موارد با جلب نظر کارشناس تامین دلیل انجام میشود و نظریه کارشناسی جایگزین دلیل اولیه میشود. حضور طرفین برای صدور و اجرای قرار، لازم نمی باشد و در صورت اضطراری بودن موضوع، می توان بدون حضور خوانده، در خصوص اجرای قرار اقدام نمود.
برای ارائه دادخواست تامین دلیل مدارک و شرایطی را باید مهیا نمود که به شرح ذیل می باشد:
بر اساس ضوابط تازه ی شورای حل اختلاف، به منظور تقدیم دادخواست، فقط باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرد. برای تامین دلیل درباره اموال غیر منقول، لازم است به شورای حل اختلاف محل وقوع مال غیر منقول مراجعه کرد و برای دعاوی و درخواست تامین دلیل، اموال غیر منقول، به مکان اقامت خوانده مراجعه خواهد شد. شورای حل اختلاف، مرجع صالح تصمیم گیری درمورد درخواست می باشد. برای مطرح نمودن درخواست تامین دلیل، امکان مطرح کردن درخواست به صورت شفاهی نیز وجود دارد.
با توجه به تعریف تامین دلیل و توجه به ذات آن و اقدامات طرفین، اجباری برای تامین دلیل از طرف شخص ذینفع نمی باشد بلکه باتوجه به اوضاع و احوال برای فراهم کردن موجبات طرح دعوا یا دفاع از خواسته و ادعای خویش اقدام به تامین دلیل میکند. اما در یک مورد خاص تامین دلیل موضوعیت دارد بدین معنی که شخص باید این کار را طبق قانون انجام دهد و آن مورد خاص هم تخلیه عین مستاجره طبق قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶ می باشد. بطور مثال اگر قرارداد اجاره ی شما تابع قانون نام برده باشد چون در این قانون اصل بر آن است که تا زمانی که یک سری شرایط فراهم نشده قرارداد اجاره ی مستاجر تمدید گردد؛ لذا طبق ماده ی ۱۳ این قانون هر زمان مستاجر به هر علت بخواهد مورد اجاره را تخلیه نماید و موجر از تحویل گرفتن ملک خودداری نماید، مستاجر مکلف می باشد به وسیله ی اظهارنامه از موجر یا نماینده ی قانونی وی تقاضا نماید که برای تحویل مورد اجاره حاضر شود و اگر ظرف پنج روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه حاضر نگردد، مستاجر باید ملک را کامل تخلیه نماید و این تخلیه را تامین دلیل نماید یعنی کلید ملک را به دفتر دادگاه تسلیم کند و اگر مستاجر این تامین دلیل را انجام ندهد، تعهدات وی طبق شرایط قانونی و اجاره نامه ادامه پیدا میکند.
اجرای قرار تامین دلیل، بر عهده ی قاضی شورا یا مدیر دفتر شورای حل اختلاف می باشد. در بعضی موارد حضور کارشناس نیز الزامی می باشد. همچنین ارجاع اجرای تامین دلیل به فرد مورد وثوق دادگاه و قاضی شورای حل اختلاف نیز میسر می باشد. فرد مذکور ممکن است ضابط قضایی، کارمند اداری شورای حل اختلاف یا قاضی شورای حل اختلاف و کارشناس تعیین شده از سوی شورای حل اختلاف باشد.
با توجه به جوانب زیاد موارد اعتراض به تامین دلیل و وابستگی آن به شرایط دعوی و طرفین آن، توصیه می گردد از حضور یک وکیل در کنار خود یا مشورت با یک مشاور حقوقی کمک بگیرید. وجود وکیل متخصص و با تجربه در زمینه اعتراض به تامین دلیل یا مشاوران متخصص در این زمینه در کنار شما، با کمترین زمان و هزینه نتیجه ی مطلوب را برایتان حاصل میکند.
بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در اعتراض به تامین دلیل دارند. برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله
را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.
هزینه ی اخذ وکیل برای اعتراض به تامین دلیل معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.
هزینه مشاوره از وکیل متخصص اعتراض به تامین دلیل در بازه قیمتی زیر قرار دارد.
20 هزار تومان 200 هزار تومان