همه ی انسان ها طی مدت زمان زندگی خود، اموال و دارایی هایی را به دست می آورند که پس از مرگ آنها، این اموال به بازماندگان ایشان انتقال داده می شود. بازماندگان شخص متوفی که اموال وی را به ارث می برند، وُراث نام دارند. پس از فوت متوفی، این مسئله به وسیله اداره ثبت احوال در سیستم ثبت می شود و پس از آن شناسنامه شخص باطل گردیده و سپس گواهی فوت صادر می شود. فوت شخص متوفی آثار حقوقی زیادی دارد، بدین صورت که به دنبال فوت شخص، دارایی ها او به صورت قهری به وراث منتقل می شود، اما به منظور مطالبه و تصرف وراث در سهم الارث خود، ابتدا باید هر یک از وارث و سهم الارث در دادگاه تعیین شود. در این باره دادگاه پس از رسیدگی، گواهی انحصار وراثت را صادر می‌ کند. پس به عبارتی انحصار وراثت به معنی مشخص کردن تعداد وراث متوفی توسط مراجع دارای صلاحیت یا مراجع قضایی است. انحصار وراثت به معنای تعیین وراث و میزان سهم هرشخص نیز می باشد.

طبقه بندی اشخاص برای وراثت

در ابتدا باید دانست چه افرادی از شخص فوت شده ارث می برند. بر اساس ماده 861 قانون مدنی

• نسب
• سبب

جزو وراث متوفی هستند. لازم به ذکر است که شخصی از متوفی ارث میبرد که در زمان فوت او در قید حیات بوده باشد.

پدر، مادر، شوهر، زن و اولاد جزو وراث طبقه یک هستند. ورثه طبقه شامل دو اجداد، خواهر، برادر و اولاد آن ها و طبقه سوم نیز دایی، خاله، عمو، عمه و اولاد آنها محسوب میشود. سازمان امور مالیاتی برای طبقه یک وراث، میزان نرخ مالیات را دقیق تعیین کرده و برای طبقه دوم وراث، دو برابر و برای طبقه سوم آن ها، چهار برابر نرخ طبقه اول محاسبه می شود. چنانچه حتی یک نفر از ورثه در هر طبقه زنده باشد، به افراد در طبقات دیگر حق ارث تعلق نمی گیرد و باطل شده است.

گواهی انحصار وراثت چیست؟

برگه ای که در آن وراث متوفی و میزان سهم الارث هر یک از آنان در آن مشخص می شود، گواهی انحصار وراثت نام دارد. هر شخصی که به شیوه ای نسبت به اموال متوفی حق دارد و اصطلاحا ذینفع است، توانایی درخواست انحصار وراثت از شورای حل اختلاف شهری که آخرین اقامتگاه متوفی بوده را دارد. به طور کلی اشخاصی که می توانند درخواست انحصار وراثت بدهند شامل

• وراث
• طلبکار فرد متوفی
• وصی در شرایطی که مشخص کردن وراث برای تنفیذ و اجرای وصایای متوفی لازم باشد
• موصی‌له ، در شرایظی که تنفیذ وصیت مزبور توسط وراث ضرورت دارد
• فردی که از اثبات وراثت فرد دیگری نفع می برد.

اهمیت درخواست برای گواهی انحصار وراثت

وارثان به جهت حقوقی، بدون درخواست گواهی انحصار وراثت، توانایی رسیدگی به کارهای متوفی را ندارند و نمی توانند در اموال او دستکاری کنند. زیرا تنها مشخصه تمام مراجع رسمی برای شناخت وُراث، گواهی درخواست انحصار وراثت است. در این میان، تنها مرجع رسمی که دارای صلاحیت لازم برای انحصار وراثت را دارد، قوه قضاییه می باشد. وارثان بعد از درخواست گواهی انحصار وراثت به شورای حل اختلاف مراجعه می کنند. ورثه متوفی یا اشخاص ذی نفع به صورت کتبی درخواست خود را در فرم مخصوصی که در شورای حل اختلاف موجود است تنظیم می کنند و در آن نام و مشخصات درخواست کننده، متوفی، ورثه و محل زندگی یا همان اقامتگاه آن‌ها و نسبت بین متوفی و وراث را می نویسند و جهت بررسی درخواست انحصار وراثت را به شورای حل اختلاف تقدیم می‌کنند. سپس شورای حل اختلاف، با صلاحدید قوه قضاییه رسیدگی به این مسئله را به عهده می گیرد. به این ترتیب که مدارک لازم انحصار وراثت را جمع آوری کرده و پس از بررسی و تایید آن، انحصار وراثت را گواهی می‌کند. که تقسیم اموال بین وراث، بعد از این مرحله می تواند انجام شود.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت

• گواهی فوت متوفی (از طریق سامانه درخواست گواهی فوت به صورت اینترنتی قابل اخذ است.)
• احیانا وصیت نامه رسمی متوفی
• شناسنامه متوفی
• عقدنامه یا رونوشت
• استشهادیه محضری
• شناسنامه وراث

محروم شدن از ارث

اینکه چه کسانی از ارث محروم می شوند و یا چه چیزی سبب محرومیت افراد می شود، در قانون مدنی به طور مشخص آمده است. به طور مثال اگر کسی مورث خود را بکشد قاتل از ارث محروم میشود، اگر ورثه کافر باشد ومتوفی مسلمان باشد، کافر از مسلمان چیزی به ارث نمیبرد. در مورد این مسئله که آیا پدر و مادر توانایی محروم کردن فرزند خود از ارث را دارند یا خیر، باید پاسخ داد که قواعد ارث از قواعد امری است و فردی نمی تواند بر خلاف آن ها عمل کند. طبق ماده 837 قانون مدنی کسی نمیتواند با وصیت، فرزند خود یا هر یک از ورثه را محروم از ارث کند و در صورت وجود چنین وصیتی، آن وصیت باطل است.

اقلیت های دینی و انحصار وراثت

در برخورد با ادیان دیگر، قانون با توجه به آیین و احکام همان دین مربوط عمل می کند. به طور مثال اگر شخص غیر شیعه ای فوت کند، باید نظر مرجع دینی همان مذهب درباره تقسیم ماترک هنگام دادخواست انحصار وراثت ارائه شود. به همین دلیل ملاک تقسیم ماترک نظر همان مرجع دینی تلقی می شود

گواهی انحصار وراثت المثنی

بعد از تقسیم اموال متوفی بین وراث، به علت بی اهمیت شدن گواهی بین اشخاص، غالبا آن را گم میکنند اما گاها پس از تقسیم دارایی های متوفی نیز به گواهی انحصار وراثت نیاز پیدا می شود. در چنین مواقعی کافی است افراد به بخش بایگانی دادگاه ها مراجعه کنند زیرا تمامی اسناد درآن جا نگهداری می شوند. سپس با در دست داشتن مدارک اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت المثنی کنند.

انواع گواهی انحصار وراثت

اگر ارزش اموال متوفی کمتر از مبلغ سه میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، در جلسه ای فوق العاده گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند. گواهی انحصار وراثت در اینجا حداکثر تا 10 روز کاری قابلیت صدور را دارد. از سویی دیگر اگر دارایی های متوفی بیشتر از ۳ میلیون تومان باشد که اکثرا این شکل است، حداقل 60 روز کاری برای صدور گواهی انحصار وراثت لازم است زیرا این مورد نیاز به انتشار آگهی دارد و باید حداقل 32 روز از آن گذشته باشد. اگر زمانی که فردی فوت می‌کند، همسر او باردار باشد نمی‌توان گواهی انحصار وراثت گرفت، یعنی باید تا زمان به دنیا آمدن بچه صبر کرد تا در صورت زنده متولد شدن، از متوفی ارث ببرد.

گواهی انحصار وراثت محدود و انحصار وراثت نامحدود

سقف مبلغ معاملات و مبادلات مالی توسط وراث از اموال متوفی، تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود است. چنانچه این معاملات یا مبادلات تا سقف 30 میلیون تومان ارزش ریالی داشته باشد به گواهی انحصار وراثت نامحدود نیازی نخواهد بود و با همان گواهی انحصار وراثت محدود قابل پیگیری است. اما اگر سقف معاملات بیش از 30 میلیون توامان باشد، ورثه باید به مرجع قضایی ذی‌صلاح (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی آخرین محل اقامت متوفی) مراجعه کرده و درخواست گواهی انحصار وراثت نامحدود بدهند. به بیانی دیگر کسب مجوز در قالب گواهی انحصار وراثت نامحدود از مراجع قضایی برای معاملاتی با ارزش ریالی بالاتر از ۳۰ میلیون تومان الزامی است.

پس از فوت شخص، مالیات مشمول کدام موارد می شود

دارایی های متوفی طبق ماده ۱۷ قانون، به شرح زیر شامل پرداخت مالیات می شود

• اوراق با ارزشی مانند اوراق ارائه شده به وسیله سازمان های دولتی برای مشارکت در طرح های اقتصادی به جز موارد یاد شده در ماده ۱۷، هم چنین پس اندازهای بانکی، سود سهام و سهم الشرکه
• وسایل نقلیه موتوری، زمینی، هوایی و دریایی
• املاک و حق واگذاری آن ها
• دارایی فرد متوفی ایرانی در خارج از کشور پس از کسر وجه بابت مالیات بر ارث به دولتی که اموال در آن واقع است.
• حق الامتیاز، حقوق مالی و دیگر اموال

هر کدام از موارد بالا دارای هزینه مالیاتی متفاوت و شرایط منحصر به فرد خود می باشد.

مراحل اداری مالیات بر ارث

وراث طی مدت زمان حداکثر 6 ماه از زمان وفات شخص فرصت دارند به اداره دارایی واقع در محل اقامت متوفی مراجعه کنند و اقدامات لازم را نسبت به انجام مراحل و دریافت اظهار نامه به عمل آورند. سپس قیمت تقریبی دارایی متوفی درگذشته برآورد شده، بدهی های وی کسر و مالیات بر ارث، با توجه به سهم هر یک از بازماندگان لحاظ می گردد.

نقش وکیل متخصص در انحصار وراثت چیست؟

در برخی از موارد و علی الخصوص مواردی که میزان دارایی و ماترک متوفی و یا تعداد طلبکاران و ذی نفعان بیشتر است، یک وکیل انحصار وراثت میتواند مشورت و کمک زیادی بکند و وجود وی لازم و ضروری است. همچنین یک وکیل متخصص انحصار وراثت از بروز بسیاری از مشکلات و طولانی شدن روند رسیدگی و پیگیری، جلوگیری می کند و سهم الارث وارث را تعیین می کند و دیگر نیازی به حضور بازماندگان مگر در موارد ضروری نمی باشد.

چگونه کار خود را به بهترین وکیل انحصار وراثت بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در انحصار وراثت دارند.

برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• هزینه مشاوره اولیه
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

را در نظر گرفته است. کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید

هزینه ی اخذ وکیل برای انحصار وراثت چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل برای انحصار وراثت معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه مشاوره از وکیل متخصص انحصار وراثت در بازه قیمتی زیر قرار دارد.