طبق آمار سامانه پردازش الکترونیک چک (چکاوک) در سال ۱۳۹۵، از مجموع ۱۲۴ میلیون چک ثبت‌ شده در این سامانه، هفده میلیون چک برگشت‌ خورده است. حجم بالای چک های برگشتی در اقتصاد کشور، نوعی فضای منفی را بر این قبیل معاملاتی حاکم ساخته است. این آمار نگران کننده ضرورت تدوین قانونی جدید در حوزه ی چک را بیش از پیش به قانون گذار نمایان کرد. بنابراین قانون گذار در قانون جدید سعی کرد تا بتواند اعتماد مردم را به معاملات از طریق چک بیشتر کند. اما با این وجود متاسفانه هنوز هم بسیاری از مردم از روش های مطالبه مبلغ چک، قوانین چک برگشتی و حکم جلب، آگاهی کافی ندارند. 

چک بی محل چیست؟

چکی است که صادرکننده آن پول یا اعتبار نزد محال علیه چک نداشته باشد. اگر پس از تاریخ صدور چک وجه آن را بردارد یا کمتر از مبلغ چک محل داشته باشد باز هم آن چک بی محل به شمار می رود. کشیدن چک بی محل اگر چنانچه دارای عناصر جرم غش باشد از نظر اسلامی جرم است.

اگر چک بی محل دریافت کردیم چه کنیم؟

در صورتی که صادرکننده چک به شما چکی بدون محل داد و شما چک را برگشت زدید، در این صورت بر اساس قوانین چک برگشتی و حکم جلب، یک راه برای دریافت مبلغ چک پیش روی شماست. شما می توانید از طریق مراجع قضایی و دادگستری پیگیر چک خود شوید. اما برای اینکه بتوانید از فرار نکردن صادرکننده چک از زیر تعهدات خود مطمئن شوید می توانید همزمان با شکایت از صادرکننده چک درخواست صدور قرار تامین خواسته چک را نیز بدهید.

پیگیری از طریق مراجع قضایی

پیش از آن که بخواهیم وارد مبحث تامین خواسته چک و به طور کل چک برگشتی شویم، باید ابتدا بدانید که چکی که در دست دارید قابلیت شکایت و برگشت زدن از نظر کیفری را دارد یا اینکه باید از طریق حقوقی پیگیری شود؟ برای این بهتر است ابتدا با معنی دو اصطلاح کیفری و حقوقی آشنا شویم:

چه وقت یک دعوا حقوقی است؟

دعوای حقوقی آن است که اقدام یک فرد در قانون ممنوع شده ولی مجازاتی برای آن تعیین نگردیده است. بنابراین کسی که از مفاد قرارداد خود تخطی می‌کند. می‌توان علیه او دعوای حقوقی مطرح کرد و او را ملزم به اجرای مفاد قرارداد یا پرداخت خسارتی که به دیگری وارد شده است نمود.

چه وقت یک دعوا کیفری است؟

برای بیان بهتر دعوای کیفری ابتدا بهتر است توضیح مختصری درباره ی جرم بدهیم. جرم هر عملی است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد. در صورتی که فردی مرتکب این نوع اعمال شود فرد زیان دیده یا دادستان به نمایندگی از جامعه علیه او شکایت کیفری مطرح می نماید و در صورت اثبات در دادگاه صالح به مجازات آن عمل محکوم می شود.

چه وقت می توان شکایت کیفری علیه صادر کنننده قرار داد مطرح کرد؟

متاسفانه به دلیل ناآگاهی بیشتر مردم از قوانین این اشتباه رایج به وجود آمده است که برگشت زدن چک به تنهایی انتهای تمام پروسه ی حقوقی شکایت از صادرکننده ی چک است در حالی که شاکی تنها ۶ ماه فرصت دارد تا از صادرکننده شکایت کند تا بتواند پروسه ی شکایت کیفری را به جریان بیندازد تا بتواند هر چه زودتر مبلغ چک را دریافت کند. شایان ذکر است که در صورت تمام شدن این مهلت و همچنین شکایت نکردن شاکی از صادرکننده پس از شکایت پروسه ی دعوای حقوقی مطرح می گردد. چنانچه ماده ی ۱۱ قانون چک در این مورد می گوید:

«مهلت شکایت کیفری علیه صادرکننده چک ۲ دوره ۶ ماهه است. منظور از این دو دوره، ابتدا حداکثر تا ۶ ماه پس از تاریخ صدور چک است که دارنده چک می‌تواند آن را برگشت‌زده و گواهی عدم‌پرداخت دریافت کند. پس اگر در این مدت، دارنده چک آن را به بانک ارائه نداده و مقدمات شکایت را فراهم نکند، این مهلت از بین می‌رود و دیگر قابل تعقیب کیفری نیست»

در چه مواردی نمی توان علیه صادر کننده چک شکایت کیفری مطرح کرد؟

به موجب ماده ۱۳ قانون صدور چک و قوانین چک برگشتی و حکم جلب:

• ۱-در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا داده شده باشد.
• ۲-هر گاه در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی شده باشد.
• ۳-چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
• 4-هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی بوده یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است
• ۵-در صورتی که ثابت گردد چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک باشد.

نمی توان علیه صادر کننده ی چک شکایت کیفری مطرح کرد.

حال که با شکایت کیفری چک برگشتی و روش پیگیری از طریق مراجع قضایی آشنا شدیم می خواهیم با تامین خواسته ی چک آشنا شویم.

تامین خواسته چک

تامین خواسته چیست ؟

فاصله‌ی زمانی بین تحویل دادخواست و شروع دعوای خواهان علیه خوانده‌، تا صدور حکم دادگاه ممکن است به حدی طولانی شود که خوانده در این فاصله بتواند اموال و وجوه خود را به دیگران منتقل کند و به این ترتیب از اجرای موثر حکم به دلایلی همچون «اعسار از پرداخت بدهی» جلوگیری نماید. همین‌طور ممکن است فاصله‌ی زمانی موجب نقصان یا عیب در موضوع دعوا شود. قانونگذار برای جلوگیری از چنین مواردی «تامین خواسته» را پیش‌بینی کرده است. خواهان می تواند با گرفتن قرار تامین از دادگاه و اجرای آن، خواسته‌ دعوا را در توقیف قرار بدهد و امنیت آن را تضمین کند تا موضوع دعوا از انتقال و اختفا توسط خوانده یا نقصان و عیوب احتمالی مصون بماند.

شرایط صدور قرار تامین خواسته

صدور قرار تأمین به درخواست خواهان یا نماینده او نیاز دارد. پس درخواست کننده باید نفع، سمت و اهلیت قانونی داشته باشد. خواسته باید منجز باشد؛ یعنی حق مورد ادعای متقاضی باید قطعیت داشته و قابل مطالبه باشد و تحقق وجود آن موقوف به وقوع یا عدم وقوع حادثه ای در آینده نباشد. میزان خواسته باید معلوم یا عین معین باشد؛ یعنی خواسته باید مالی بوده و مستقیما قابل ارزیابی به پول باشد.

اجرای قرار تامین خواسته

بر اساس این که خواسته از چه نوع مالی باشد دونوع اجرای قرار تامین خواسته داریم : «خواسته عین معین باشد و یا اینکه خواسته عین غیر معین باشد»، که ما در این مطلب به اقتضای موضوع تنها به شرح حالت اول می پردازیم.

مواد ۱۲۲ و ۱۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی درباره ی اجرای قرار تامین خواسته در صورتی که خواسته عین معین باشد می گوید: «اگر خواسته ، عین معین بوده و توقیف آن ممکن باشد، دادگاه نمی تواند مال دیگری را به عوض آن توقیف نماید. و در صورتی که خواسته عین معین بوده ولی توقیف آن ممکن نباشد، دادگاه معادل قیمت خواسته از سایر اموال خوانده توقیف می کند.»

تامین خواسته چک

چنانچه پیشتر گفته شد، از آن جایی که حتی پس از شکایت کیفری هم تضمینی وجود ندارد که صادرکننده ی چک بلامحل نتواند باقی اموال خود را به دیگری منتقل کند بهتر است پس از در جریان افتادن پروسه ی شکایت کیفری، شاکی در خواست صدور قرار تامین خواسته چک را بدهد تا بتواند از امنیت طلب خود مطمین شود.

اما در این خصوص بهتر است به طور خلاصه با مهم ترین تغییرات در قانون جدید چک و قوانین چک برگشتی و حکم جلب نیز آشنا شویم:

قانون جدید چک چه می گوید؟

همان طور که پیشتر گفته شد قانون جدید چک سعی کرده تا بسیاری از نواقص پیشین را برطرف کند با پیش بینی هایی که در این قانون شده می توان از بسیاری از جرایم پیشگیری کرد. در این میان شاید مهم ترین اثر این قانون این باشد که فرایند دادرسی از چک های برگشتی حذف می شود . دارنده ی چک برگشتی می تواند به دادگاه مراجعه کرده و اجراییه بگیرد. این اجرائیه باید ظرف مدت ۱۰ روز به فرد متخلف ابلاغ شود. همچنین در صورتی که در حساب فرد متخلف پول وجود نداشته باشد، بانک می تواند از حساب های دیگر این فرد برداشت کند.

آیا برای تامین خواسته چک به وکیل یا مشاوره ی حقوقی نیاز داریم ؟

متاسفانه به علت عدم آگاهی از قوانین چک برگشتی و حکم جلب، بسیاری از مردم به غلط رایج شده که مردم فکر می کنند با برگشت زدن چک، تمام پروسه قانونی برای دریافت مبلغ چک را طی کرده اند. این در حالی است که حتی اگر این افراد با راهکار های قانونی دریافت مبلغ چک نیز آشنا باشند، باز هم با بعضی راه های قانونی و قوانین چک برگشتی و حکم جلب همچون صدور قرار تامین خواسته چک آشنا نیستند. و ممکن است در حین فرآیند دادرسی دچار مشکلات فروانی شوند. به همین جهت و برای هر چه زودتر و بهتر انجام شدن پروسه قانونی شکایت از صادرکننده چک و همچنین دریافت مبلغ چک، استفاده از خدمات مشاوره حقوقی یک وکیل با سابقه در حوزه امور مالی و چک پیشنهاد می شود.

چگونه کار خود را به بهترین وکیل تامین خواسته چک بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در تامین خواسته چک دارند. برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• هزینه مشاوره اولیه
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل برای تامین خواسته چک چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل برای تامین خواسته چک معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه مشاوره از وکیل متخصص تامین خواسته چک در بازه قیمتی زیر قرار دارد.

20 هزار تومان 200 هزار تومان