دعاوی مرتبط با چک از سری مشکلات رایج حقوقی در جامعه می باشد و بسیاری از مردم با آن ها دست و پنجه نرم می کند. در وضعیتی که چک به هر دلیلی گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت کند، دارنده چک جهت مطالبه وجه آن می تواند به یکی از اقدامات زیر دست بزند:

• پیگیری از طریق دایره ی اجرای ثبت
• پیگیری از طریق تقدیم شکایت کیفری
• پیگیری دعوای تجاری از طریق تقدیم دادخواست

پیگیری از طریق دایره ی اجرای ثبت

چک به عنوان یک سند لازم الاجرا شناخته می شود. به همین خاطر براساس ماده 2 قانون صدور چک، دارنده این توانایی را دارد که با اجرای ثبت درخواست صدور اجراییه، علیه صادرکننده چک اقدام کند. باید دقت شود که هر گونه اقدام ثبتی به شیوه اداره ثبت اسناد و املاک نیازمند شرایط خاصی بوده که از می توان به طور خلاصه موارد زیر را نام برد:

• تنها علیه صادرکننده چک ممکن است.
• می بایست گواهی مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک دریافت شده باشد.
• صادرکننده ی چک صاحب اموالی باشد، و دارنده  چک به معرفی آن اموال را به اجرای ثبت پرداخته باشد.
• نیاز به پرداخت نیم عشر اجرایی از طرف دارنده ی چک دارد.
• لاشه چک در این مرحله باید از دارنده ی آن اخذ شود.

مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت

از شایع ترین راه های مطالبه وجه چک، اجرای ثبت می باشد. چک از پر اهمیت ترین اسناد تجاری و در حکم سند رسمی و لازم الاجرا است. چک کاربردهای بسیاری در معاملات تجاری دارد و به همین علت مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت برای به رسمیت شمردن چک امکان پذیر است.

دارنده چک به فردی می گویند که در وجهش چک صادر شده و یا به نام او ظهرنویسی یا پشت نویسی شده است. البته این موارد می توانند برای قائم مقام قانونی دارنده چک هم اتفاق بیوفتند.

می توان با در اختیار داشتن چک، برای وصول آن به بانک مراجعه کرد اما اگر هنگام مطالبه چک، دارنده متوجه بی محل بودن چک و یا عدم پرداخت آن شود، باید از راه های قانونی برای مطالبه چک اقدام کند. 

چگونگی مطالبه وجه چک با اجرای ثبت

برای مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت لازم است که متقاضی وصول چک در وهله اول به بانک مراجعه نموده و گواهی عدم پرداخت اخذ کرده باشد. گواهی عدم پرداختی که متقاضی وصول چک از بانک دریافت می نماید می تواند به جهت عدم دریافت تمام وجه چک و یا قسمتی از آن باشد. دلیل عدم پرداخت وجه چک ممکن است بلامحل بودن چک و یا هر علل دیگری باشد.

قانون گذار در ماده 2 قانون صدور چک لفظ بانک را به کار می برد و این موضوع نشان دهنده آن است که چک هایی که در وجه بانک صادر شده اند، می توانند توسط اداره ثبت پیگیری شوند و در مقابل چک هایی که صدور آن ها وظیفه بقیه ی موسسات اعتباری باشند، قابلیت پیگیری از طریق اجرای ثبت را ندارند.

برای مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت چه مدارکی مورد نیاز است؟

شخص دارنده چک برای وصول آن از طریق اجرای ثبت، باید یک سری مدارک با خودش داشته باشند که شامل موارد زیر می باشند:

• کارت ملی دارنده چک
• اصل و فتوکپی برابر با اصل چک و گواهی عدم پرداخت دریافتی از بانک
• گواهی بانک که نشان دهنده مطابقت امضای درج شده در چک با نمونه امضای موجود در بانک است
• دریافت فرم تقاضای صدور اجراییه اداره ثبت و تکمیل کردن آن

توقیف اموال از طریق اجرای ثبت

با ارائه درخواست و مدارک توسط دارنده چک، اگر مدارک مربوطه تکمیل باشند، صدور اجراییه انجام خواهد شد و به صادرکننده چک ابلاغ می شود. در اینجا صادرکننده وظیفه دارد طی مدت 10 روز، لیستی از اموال منقول و غیرمنقولی که مالک آن هاست را به اداره ثبت تقدیم کند.

در این مرحله اداره ثبت به بررسی اموال می پردازد و آن هایی که در دسته مستثنیات دین قرار دارند را از لیست خارج کرده و باقی آن ها را برای وصول طلب صادرکننده توقیف می کند. ولی در شرایطی که هیچ گونه عملی در راستای مهلتی که به او داده شده انجام ندهد، دارنده چک این حق را دارد که لیست تمامی اموال اعم از منقول و غیرمنقول را برای توقیف به اداره ثبت ارائه کند.

در صورتی که اموال مذکور از مستثنیات دین باشد و توقیف شوند، با ثابت کردن این موضوع می توان از آن ها رفع توقیف انجام داد. در غیر این صورت از طریق اجرای ثبت، اموال توقیف شده و اگر مخاطب ابلاغیه از بازپرداخت بدهی خویش سرباز زند، اموال مزبور به مزایده گذاشته می شوند و در مزایده به بالاترین قیمت پیشنهاد شده به فروش می رسد. هزینه های مربوط به اجرای ثبت و بدهی دارنده چک از طریق محل فروش اموال پرداخت شده و اگر مازادی باقی بماند، به دارنده مال مسترد می گردد.

ولی در شرایطی که همه ی بدهی دارنده چک با اموال فروخته شده وصول نشود، دارنده چک می تواند برای وصول بدهی اش به اقدامات مقتضی بپردازد.

آیا می توان به طور همزمان وجه چک را از دادگاه و اجرای ثبت طلب کرد؟

با توجه به اینکه هم اداره ثبت و هم دادگاه، از مراجع صالح برای رسیدگی و پیگیری مطالبه وجه چکی که با گواهی عدم پرداخت روبرو شده هستند، فرد چنین امکانی را ندارد که در یک زمان و از هر دو مرجع برای مطالبه وجه چک اقدام کند. 

نقش وکیل متخصص در توقیف اموال چک برگشتی از طریق ثبت چیست؟

برای افزایش سرعت در صادر شدن اجراییه، مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت طرفداران بسیاری دارد اما بعضی اوقات اشخاصی که از این راه برای وصول چک اقدام می کنند، به علت ناکافی بودن دانشی که دارند با مشکلات بی شماری مواجه می شوند.

بنابراین توصیه می شود قبل از هر کار برای آشنایی با روند پیگیری اداره ثبت و قوانین موجود در دادگاه از وکیل متخصص و باتجربه توقیف اموال چک برگشتی از طریق ثبت کمک گرفت. در این شرایط متقاضی آسان تر به نتیجه دلخواه رسیده و در وقت و هزینه اش صرفه جویی می شود.

چگونه کار خود را