امروزه چک از جمله اسناد تجاری به شمار می رود که در چرخه اقتصاد و تجارت از اهمیت ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که بسیاری از معاملات نه تنها از طریق پول نقد بلکه به واسطه چک صورت می گیرد. بنابراین، آشنایی با قوانین مربوط به چک و نحوه استفاده و چگونگی وصول آن الزامی می باشد. به علاوه، به کارگیری فرد آگاه در این زمینه،مانند یک وکیل متخصص چک می تواند از بروز مشکلات بعد پیشگیری و وصول چک را به مراتب آسان تر کند.

تعریف اسناد تجاری

اسناد تجاری به کلیه اسنادی که بین تجار و افراد رد و بدل می شو مانند چک، سفته و برات.

چک چیست؟

طبق آنچه در ماده 310 قانون تجارت ذکر شده است: چک نوشته ای که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه (محلی که پول در آن قرار دارد مثل بانک) دارد، کلا یا بعضا مسترد و یا به دیگیری واگذار می نماید. به بیان ساده تر می توان گفت چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده می تواند تمام یا قسمتی از پولی را که نزد بانک دارد پس بگیرد یا به شخص دیگری واگذار نماید.

چک از چه اجزایی تشکیل شده است؟

به طور کلی هر ورق از چک دارای سه رکن اساسی می باشد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

صادر کننده چک

صادر کننده در واقع صاحب حساب است و اوست که ورق چک را تکمیل و امضا می کند.

دارنده چک

دارنده چک کسی است که چک برای او صادر شده است، چک می تواند در وجه شخصی معینی نیز صادر شود. همچنین کسی که چک از طریق پشت نویسی یا وراثت به او منتقل شده نیز دارنده چک محسوب می شود. طبق قانون تنها دارنده چک می تواند اقدام به شکایت کیفری از چک برگشتی کند. لازم به ذکر است که صدور چک در وجه حامل ممنوع شده است و وجه تنها به کسی که چک به نام او صادر یا پشت نویسی شده باشد پرداخت می شود. و از فروردین ماه سال 1400 مشخصات چک و دارنده آن در سامانه صیادی ثبت شود . و چکی که با این شرح ثبت نشود , حتی در صورت وجود موجودی , امکان وصول آن از بانک میسر نمیباشد .

محال علیه

در اسناد تجاری، محل به معنای پول است و چک بی محل به معنای چکی است که پولی در آن حساب وجود ندارد. محال علیه به معنی محلی است که محل یا پول در آن وجود دارد و نگهداری می شود. به علاوه، محال علیه به معنی محلی است که محل یا پول در آنجا وجود دارد و نگهداری می شود. به علاوه، محال علیه در چک صرفا بانک می باشد. لازم به ذکر است، در سند تجاری چک، صادر کننده چک به محال علیه دستور می دهد تا وجه مندرج در چک را به دارنده آن بپردازد.

انواع چک

چک به عنوان یک سند تجاری متداول در معاملات انواع مختلفی داشته که هر کدام در جایگاه خود دارای ویژگی و کارایی خاص می باشد.

چک عادی

چکی است که صاحب حساب آن را در وجه سایر افراد صادر می کند. این نوع چک اعتبار پرداختی خاصی ندارند و تنها به اعتبار صاحب حساب می توان اطمینان کرد.

چک تایید شده

برخلاف چک های عادی این چک ها از اعتبار پرداختی بالاتری برخوردار هستند، زیرا بانک وجود وجه چک را در حساب تایید می کند. به این ترتیب که حساب صادر کننده را به میزان مبلغ مندرج در چک جدا و مسدود می کند و جه تایید شده را تنها به دارنده چک پرداخت می کند.

چک تضمین شده یا بانکی

چکی است که به تقاضای مشتری توسط بانک صادر می شود. یکی از مزایای اصلی این نوع چک تضمین پرداخت وجه توسط بانک است.

چک مسافرتی

چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می گردد.

چک سفید امضا

چکی است که توسط صادر کننده امضا شده است اما نام دارنده، تاریخ چک و سایر موارد در آن قید نشده است.

چک مدت دار

چک یا وعده دار چکی است که امروز برای مدتی بعد صادر شود و تاریخ صدور و سررسید آن متفاوت باشد.

چک رمزدار و بین بانکی

اصولا چک بانکی با درخواست صاحب حساب توسط بانک صادر می شود. این چک قابل وصول به شکل وجه نقد نیست و مبلغ وجه به حساب بانکی شخص مورد نظر واریز می شود. صدور این نوع چک در وجه حامل امکان پذیر نیست.

تفاوت چک حقوقی و چک کیفری چیست؟

چک کیفری با رجوع به دادسرا و تنظیم شکایت کیفری قابل پیگیری است و می توان وجه چک و خسارت را از این طریق مطالبه کرد. در چک کیفری صادر کننده چک بلامحل متهم شناخته می شود و اگر نتواند وثیقه ای برای قرار تامین ارائه کند، زندانی می شود. علاوه بر این به جرم صدور چک بلامحل ممکن است تا دو سال حبس محکوم شود.

چک حقوقی مزایایی چک کیفری را ندارد و دارنده آن باید به دادگاه حقوقی رجوع کند و دادخواست بدهد و وجه چک و خسارت آن را درخواست کند. صادر کننده چک حقوقی به حبس محکوم نمی شود. در حقیقت مطالبه وجه چک کیفری ساده تر و سریع تر از چک حقوقی است زیرا وصول چک حقوقی آیین دادرسی پیچیده ای دارد.

اساس قانون کدام چک ها بلامحل است و برای آن گواهی عدم پرداخت صادر می شود

• در صورتی که در تاریخ صدور چک، موجودی کافی در حساب نباشد.
• اگر صادر کننده چک بعد از صدور آن همه یا بخشی از وجه را از حساب خارج کند
• اگر صادر کننده بدون علت قانونی دستور عدم پرداخت صادر کند و از بانک بخواهد وجه را نپردازد.
• اگر چک اشتباه صادر شده باشد و امضا صحیح نباشد یا قلم خوردگی داشته باشد
• اگر فرد با اطلاع از بسته بودن حسابش، چک صادر کند.

پس از اخذ گواهی عدم پرداخت باید چه اقدامی صورت گیرد؟

حال که مشخص شد در مواجهه با عدم قابلیت وصول چک باید چه اقداماتی صورت گیرد، در پاسخ می توان گفت فرد مورد نظر می تواند یکی از روش های زیر را انتخاب کند و نسبت به آن اقدام کند.

• طرح شکایت کیفری
• اقدام از طریق دوای اجرای ثبت
• مراجعه به محاکم قضایی حقوقی صالح و درخواست صدور اجرائیه

چک برگشتی چیست و نحوه وصول آن چگونه است؟

هر زمان , به هر دلیل چک در بانک وصول نگردد , به آن در عرف عامیانه چک برگشتی میگویند که دلایل مختلفی میتواند داشته باشد : 

از جمله آنکه موجودی حساب کافی نمیباشد و یا اینکه امضای صادر کننده چک با امضای مندرج در حساب بانکی وی تطبیق ننماید و یا ……

لذا در اینگونه موارد بانک موظف است, گواهی عدم پرداخت چک را با ذکر عنوان دلیل آن تنظیم کند و به دارنده آن ارائه دهد . 

در چکهای بنفش ( چک های جدید ) که صادر کننده چک وظیفه ثبت آن در سامانه صیادی را دارد , چنانچه این ثبت صورت نگیرد , بانک موظف به وصول و یا تحویل گواهی عدم پرداخت به دارنده نیست . چنین چکی دیگر مشمول امتیازت اسناد تجاری نبوده و صرفا یک سند بدهی مدنی است که با ارائه آن به مراجع قضایی میتوانید بدهی صادر کننده به خود را اثبات نمایید . 

و همچنین طرح شکایت کیفری و یا مراجعه به دوایر اجرای ثبت در خصوص این چک میسر نمیباشد .

شرایط رفع سو آثار از چک

بر حسب تبصره 3 ماده 5 مکرر الحاقی قانون مزبور، در هریک از موارد زیر، بانک مکلف است مراتب را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی اعلام کند تا فورا و به صورت برخط از چک رفع سو اثر شود:

• واریز کسری مبلغ چک به ساب جاری نزد بانک محال علیه و ارائه درخواست مسدودی که در این صورت بانک مکلف است ضمن مسدود کردن مبلغ مذکور تا زمان مراجعه دارنده چک و حداکثر به مدت یک سال، ظرف مدت سه روز واریز مبلغ را به شیوه ای اطمینان بخش و قابل استناد به اطلاع دارنده چک برساند.
• ارائه لاشه چک به بانک محال علیه
• ارائه رضایت نامه رسمی
• ارائه نامه رسمی از مرجع قضایی 
• ارائه حکم قضایی مبنی بر برائت ذمه صاحب حساب در خصوص چک

چنانچه صدور گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده (14) این قانون و تبصره های آن باشد، سو اثر محسوب نخواهد شد.

نقش وکیل متخصص در زمینه چک چیست؟

دعاوی چک از حساسیت بالایی برخوردار هستند. اگر به درستی عمل نشود، ممکن است خسارت های مالی بزرگی به افراد وارد شود. بهترین وکیل دعاوی چک وکیلی است که با دانش و شناختی که از قوانین چک و رویه قضایی دادگاه ها دارد می تواند به خوبی از حقوق موکل خود دفاع کند. برای اینکه وکیلی در حوزه چک مسلط باشد، باید از قوانین مدنی و تجاری مطلع باشد. 

چگونه کار خود را به بهترین وکیل متخصص چک بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در چک دارند.

برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله:

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• هزینه مشاوره اولیه
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل متخصص چک چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل متخصص چک معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه مشاوره از وکیل متخصص چک در بازه قیمتی زیر قرار دارد.

50 هزار تومان ______________ 500 هزار تومان