همان طور که در ادامه شرح می دهیم معمولا دادخواست تامین دلیل کیفری قبل از طرح دعوی به منظور حفظ دلایل موجود داده می شود ولی ممکن است در ضمن دادرسی و تامین دلیل به دعوای احتیاج به دادخواست تامین دلیل پیدا شود.
مثلا شخصی خانه شما را اجاره کرده و اجاره بهای خانه را پرداخته نکرده است شما برای پرداخت اجاره بها علیه او طرح دعوی کرده و یکی از دلایل خود را مماینه محل از طرف مراجع قانونی قرار داده اید یعنی خواسته اید که قاضی دادگاه بیاید و از نزدیک مشاهده کند که مستاجر هنوز در منزلتان سکونت دارد ولی مستاجر برای اینکه این دلیل شما را بی اثر کند می خواهد قبل از موعد اجرای قرار یعنی روزی که قاضی دادگاه باید به محل بیاید خانه را تخلیه کند، شما در روز تخلیه خبردار می شوید و فورا دادخواست تامین دلیل کیفری به دادگاه تقدیم می کنید و تقاضا می کنید همان روز به محل مورد اجاره بیایند و جریان تخلیه منزل شما را صورت جلسه کنند پس از تنظیم صورت جلسه تامین دلیل کیفری رو نوشت مصدقی از آن تهیه و ضمیمه پرونده اصلی دعوا می کنید و با این کار جلوی سو نیت و نقشه ی مستاجر را می گیرید.
مرجع رسیدگی به دادخواست تامین دلیل کیفری دادگاه بخش محل است یعنی پس از تهیه دادخواست به شرح فوق بالای آن را به عنوان دادگاه بخش محل بنویسید و آن را در پوشه ای بگذارید و با الصاق پنجاه ریال تمبر به دفتر دادگاه بخش محل تسلیم نمایید. اگر دادخواست شما مثل مورد فوق فوری بود یا تعیین نام و نشانی طرف برای شما قیر ممکن باشد در این دو مورد دادگاه بدونه احضار طرف تامین دلیل کیفری می کند این نکته را هم بدانید که گاهی تقاضای تامین دلیل کیفری ممکن است شفاهی و بدونه تقدیم دادخواست باشد و آن در موردی است که دعوای شما در دادگاه بخش جریان داشته باشد و در ضمن دادرسی از دادگاه تقاضا کنید که برای موضوع مورد نظر شما است تامین دلیل کیفری شود در این صورت بدونه تقدیم دادخواست جداگانه دادگاه به تقاضای شما ترتیب اثر خواهد داد.
تامین دلیل در لغت مصدر باب تفعیل از ریشه امن و به معنای امن گردانیدن ، امنیت دادن ، پناه دادن و امان دادن است و در فقه و حقوق هر آنچیزی است که بتواند حقی را برای غیر بر عهده متعهد و یا شخص ثالث تضمین نماید .در هر دعوایی خواهان باید دلایلی برای اثبات حقانیت و ادعای خود ارایه کند. گاهی شرایطی پیش می آید که ممکن است تا زمان رسیدگی دادگاه، دلیل خواهان از بین برود. فرض کنید دلیل حقانیت شخص، شهادت شاهدی است که قصد مسافرت به خارج از کشور را دارد و زمان بازگشت وی معلوم نیست. در این وضعیت قانون گذار برای حفظ دلیل امکانی فراهم کرده است که به آن تامین دلیل می گویند.
پس در تعریف تامین دلیل کیفری می توان گفت که تامین دلیل کیفری یعنی ثبت و ضبط وقایعی که رخ داده یا حفظ اسناد و مدارک و هر امری که می تواند بعدا به عنوان دلیل در دادگاه مورد استناد و استفاده واقع شود قبل از احتیاج به اثبات آن به منظور حفظ آن در آینده . به بیان دیگر در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال می دهند در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوی آنان متعذر یا متعسر خواهد شد می توانند از مراجع قضایی تامین آن ها بهره مند شوید مقصود از تامین دلیل کیفری صرفا ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.
تامین دلیل کیفری بر خلاف تامین دلیل حقوقی موکول به پرداخت خسارت احتمالی نیست، در تامین دلیل حقوقی چنانچه بر دادگاه احراز گردد که تقاضای تامین دلیل به دلیل ایذایی و غرض ورزی بوده است، دادگاه می تواند خواهان را به 3 برابر هزینه دادرسی محکوم کند و حال آنکه در تامین دلیل کیفری در این خصوص ساکت است، در تامین دلیل حقوقی قرار تامین دلیل به طرف دعوا ابلاغ می شود و او حق دارد ظرف مدت 10 روز به این قرار اعتراض کند، دادگاه در اولین جلسه به اعتراض رسیدگی کرده و نسبت به آن تعیین تکلیف می کند و این در حالی است که در تامین دلیل کیفری قرار تامین دلیل در دادگاه و نه در دادسرا قطعی و غیر قابل اعتراض است.
اگر دعوا سند رسمی داشته باشد دادگاه در صورت احراز شرایط مقرر به در خواست خواهان بدون گرفتن تامین دلیل از وی نسبت به صدور قرار تامین دلیل کیفری اقدام کند. تامین دلیل در معرض تضییع یا تفریط باشد (بند ب ماده ۱۰۹ قانون آئین دادرسی مدنی) ماده ۹۵۲ قانون آئین دادرسی مدنی: تفریط عبارت از ترک عملی که به موجب قرارداد یا متعارف برای تامین دلیل کیفری غیر لازم است. اسناد تجاری واخواست شده که به موجب قانون دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین دلیل باشد مثل برات، سفته، چک به موجب ماده ۲۹۲ قانون تجارت پس از اقامه دعوا محکمه مکلف است به مجرد تقاضای دارنده براتی که به علت عدم تأدیه اعتراض شده است معادل وجه برات را از اموال مدعی علیه به عنوان تامین دلیل کیفری توقیف کند.
تمام مطالبی که در بالا بیان شده تنها گوشه ای از نکات تامین دلیل کیفری است و می توان آن را با مثال های زیادی دسته بندی کرد که هر کدام دارای ریزه کاری های زیادی می باشند که از پس افراد غیر حقوقدان ساخته نیست همچنین قانون دخالت افرادی که پروانه وکالت ندارند را به قید جریمه از پرونده های کیفری منع نموده و اجازه ی ادامه روند را نمی دهد. اگر شما نیز مانند دیگر افرادی که نیاز به وکیل پیدا می کنند در ابتدای کار به دنبال راهی می گردید که بدون کمک گرفتن از یک وکیل پرونده خود را با موفقیت به اتمام برسانید، بهتر است این نکته را در خاطر داشته باشید که هر کاری نیاز به تخصص در آن را دارد و بی توجهی به این امر می تواند شما را با مشکلات جدی روبرو کند.
بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در تامین دلیل کیفری دارند برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله
را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.
هزینه ی اخذ وکیل برای تامین دلیل کیفری معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.
هزینه گرفتن مشاوره از وکیل متخصص برای تامین دلیل کیفری در بازه قیمتی زیر قرار دارد.