تصرف چیست؟

تصرف در لغت به معنی مالک شدن و دست در کاری بردن می باشد. تصرف در قانون مدنی، سلطه و اقتداری است که شخص بر مال دارد، چه مستقیم باشد، چه به واسطه دیگری. تصرف عبارت است از اینکه مالی تحت اختیار کسی باشد و او بتواند نسبت به آن مال، در حدود قانون یا به قهر و غلبه تصمیم بگیرد. تصرف ممکن است به مباشرت باشد یا به واسطه مانند تصرف قیم، تصرف وکیل و تصرف مباشر.

تصرف در رابطه با چه اموالی به کار می رود؟

تصرف در خصوص اموال غیر منقول مانند زمین به کار می رود. تصرف در خصوص اموال منقول مانند ماشین و گوشی موبایل به کار نمی رود، درباره اموال منقول، ممکن است عناوینی مانند سرقت، کلاهبرداری و خیانت در امانت استفاده شود.

انواع دعاوی تصرف

قانون آیین دادرسی مدنی، دعاوی تصرف را سه گونه تعریف کرده است. در ادامه به بررسی انواع دعاوی تصرف می پردازیم:

تصرف عدوانی

در تصرف عدوانی، شخص مال دیگری را بدون اجازه و رضایت او از تصرف صاحب مال خارج می کند و خودش به طور غیرقانونی متصرف آن مال می شود.

ایجاد مزاحمت

در این حالت، فرد مال دیگری را از تصرف وی خارج نمی کند، بلکه برای تصرف او ایجاد مزاحمت می کند. به طور مثال، فردی با ریختن زباله های ساختمانی خود جلوی درب منزل سایر همسایگان، برای تردد آن ها ایجاد مزاحمت می کند.

ممانعت از حق

در این حالت نیز تصرف صورت نگرفته و برای صاحب حق، مزاحمتی ایجاد نشده است؛ بلکه فردی مانع استفاده صاحب حق از حقوق خود می شود. برای مثال، شخصی مانع استفاده از مجرای آب مشاع می شود. در مزاحمت، مزاحم در عین مالی که در تصرف دیگری است، ایجاد مزاحمت می کند؛ ولی در ممانعت از حق، مانع استفاده از حقوق دیگری می شود.

تصرف عدوانی چیست؟

اگر فردی به زور و بدون اجازه و رضایت فردی دیگر، در مال وی تصرف کند، به این عمل تصرف عدوانی گفته می شود. به عبارتی دیگر، تصرف عدوانی به این معنی است که فردی به جبر و تعدی، مالی که در تصرف شخصی از را از تصرف او خارج کند. بر اساس ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید. تصرف عدوانی شامل دو نوع تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی است.

رفع تصرف عدوانی چیست؟

دعوی رفع تصرف عدوانی از جمله مواردی است که قانون گذار ایران از قانون گذار فرانسه اقتباس کرده است. لذا قواعد و مقررات حاکم بر دعوای رفع تصرف عدوانی تا حد زیادی همان قواعد و مقررات حاکم بر دعوای فوق در فرانسه است. اگر فردی، در مال یا حقی تصرف داشته باشد به او متصرف گفته می شود، قانون به تصرف وی بها می دهد و به اینکه وی در تصرف، آن حق را دارد یا ندارد توجه نمی کند. اگر کسی به زور یا به طور عدوانی، ملک را از تصرف وی در آورد، غیر قانونی می باشد و قانون تصرف عدوانی یا را ممنوع کرده است. متصرف اولیه، می تواند برای رفع تصرف عدوانی، علیه کسی که تصرف عدوانی کرده است، اقامه دعوی تصرف عدوانی کند. هر فردی قدرت اختیار و اقتدار در مال خود را دارد، اگر فردی دیگر، این قدرت را از وی سلب کند، وی می تواند برای رفع تصرف عدوانی، اقامه دعوی رفع تصرف عدوانی کند.

ارکان تصرف عدوانی

برای اینکه شکایت از تصرف عدوانی به نتیجه برسد باید شامل ارکانی باشد. ارکان تصرف عدوانی به شرح زیر می باشد:

رکن قانونی تصرف عدوانی

رکن قانونی تصرف عدوانی بر اساس ماده 690 قانون مجازات اسلامی، به این صورت می باشد که هر کس به وسیله صحنه سازی از قبیل پی کنی، دیوار کشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت بندی، نهر کشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگل ها و مراتع ملی شده، کوهستان ها، باغ ها، قلمستان ها، منابع آب، چشمه سارها، انهار طبیعی و پارک های ملی، تاسیسات کشاورزی، دامداری و دامپروری، کشت و صنعت، اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت های وابسته به دولت یا شهرداری ها یا اوقاف و همچنین اراضی، املاک، موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی حق معرفی کردن خود یا دیگری، مبادرت کند یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی کند که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی شود یا اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور کند، به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می شود.

رکن مادی تصرف عدوانی

رکن مادی تصرف عدوانی، عبارت است از تصرفی که در آن، آثار مالکیت در ملک قابل مشاهده است. دیوارکشی، کندن زمین، شخم زدن زمین، برداشت محصول و آبیاری از این قبیل هستند. در رکن مادی تصرف عدوانی، عمل فیزیکی وجود دارد. اقدام به تصرف املاک متعلق به دیگری به قصد استقاده آن به نفع خود و بدون رضایت مالک، عمل فیزیکی می باشد.

رکن معنوی تصرف عدوانی

رکن معنوی تصرف عدوانی عبارت از از تصرفی که آثار مالکیت در ملک قابل مشاهده نباشد ولی اسباب و مدارک حقوقی اقتضای مالکیت او را در آن ملک داشته باشد. ملکی که به صورت ارث برای وراث باقی مانده است از این قبیل می باشد. رکن معنوی تصرف عدوانی شامل قصد ارتکاب جرم یا سو نیت می باشد.

انواع تصرف عدوانی

تصرف عدوانی، شامل تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی مباشد. در زیر به بررسی تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی می پردازیم:

تصرف عدوانی کیفری

تصرف عدوانی کیفری عبارت است از خارج کردن مال غیر منقول از روی عمد و بدون اجازه و رضایت مالک. در موضوع تصرف عدوانی کیفری، قاضی پس از طرح شکایت رفع تصرف عدوانی کیفری، بر اساس مقررات آیین دادرسی کیفری، به شکایت رفع تصرف عدوانی کیفری رسیدگی می کند. برای رفع تصرف عدوانی کیفری، دادگاه پس از احراز عدوانی و غیرحق بودن تصرف، برای رفع تصرف عدوانی کیفری رای صادر می کند. برای اثبات شکایت در دعوی تصرف عدوانی کیفری و رفع تصرف عدوانی کیفری، باید رکن مادی تصرف عدوانی وجود داشته باشد.

تصرف عدوانی حقوقی

در تصرف عدوانی حقوقی، برای صدور رای رفع تصرف عدوانی حقوقی، سه موضوع سابق بودن تشرف مدعی، پیوستن تصرف کسی که از او شکایت شده و عدوانی بودن تصرف الزامی است. در تصرف عدوانی حقوقی، باید مدت زمان تصرف سابق خواهان به اندازه ای باشد که او متصرف شناخته شود؛ مدت زمان تصرف به نظر قاضی و عرف، متغیر و متفاوت می باشد. در تصرف عدوانی حقوقی، رکن معنوی تصرف عدوانی شرط نیست.

تفاوت رفع تصرف عدوانی کیفری و رفع تصرف عدوانی حقوقی

در دعوای رفع تصرف عدوانی فرد میتواند از طریق دعوای رفع تصرف عدوانی حقوقی یا دعوای رفع تصرف عدوانی کیفری اقدام کند و در انتخاب آنها تا حدودی اختیار دارد؛ اما نحوه اثبات و اقدامات فرد در هر یک رفع تصرف عدوانی کیفری و رفع تصرف عدوانی حقوقی متفاوت است. از این رو او باید با توجه به ادله اثباتی خود یکی از دو راه رفع تصرف عدوانی کیفری یا رفع تصرف عدوانی حقوقی را انتخاب کند تا از اتلاف وقت خود و مراجع قضایی بکاهد. مهم ترین تفاوت بین رفع تصرف عدوانی کیفری و رفع تصرف عدوانی حقوقی، وجود یا عدم وجود رکن معنوی تصرف عدوانی می باشد. در رفع تصرف عدوانی کیفری، احراز مالکیت ضرورت دارد، اما در رفع تصرف عداونی حقوقی، نیازی به احراز مالکیت نیست. در رفع تصرف عدوانی حقوقی، احراز سبق تصرف خواهان و لحوق تصرف خوانده ملاک بوده ولی در رفع تصرف عدوانی کیفری نیازی به کشف و احراز سبق تصرف شاکی نیست. دعوی رفع تصرف عدوانی با تقدیم دادخواست حقوقی قابل طرح بوده ولی شکایت رفع تصرف عدوانی کیفری نیاز به تقدیم دادخواست حقوقی ندارد و صرف شکایت کیفری برای تعقیب جزایی متهم و صدور حکم رفع تصرف کفایت می کند.

تصرف عدوانی در مال مشاع

مال مشاع مالی است که دو یا چند نفر در مالکیت آن سهم دارند، بدون اینکه سهم هر یک از مالکین مشاع در آن مال مشخص شده باشد. تصرف عدوانی در اموال مشاع نیز صورت می گیرد. مال مشاع به یک نفر تعلق ندارد و تصرف هر یک از مالکین مشاع بدون اجازه و رضایت دیگر مالکین، تصرف عدوانی محسوب می گردد.

نقش وکیل رفع تصرف عدوانی کیفری چیست؟

حضور یک وکیل با تجربه در زمینه رفع تصرف عدوانی کیفری علاوه از بین بردن امکان اشتباه، سرعت روند رفع تصرف عدوانی کیفری را نیز افزایش می‌دهد و کمک بسیاری به شخص مطالبه کننده می‌کند. وکلای متخصص رفع تصرف عدوانی کیفری در دادسان آماده مشاوره و ارائه خدمات هستند.

چگونه کار خود را به بهترین وکیل رفع تصرف عدوانی کیفری بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در رفع تصرف عدوانی کیفری دارند.

برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• هزینه مشاوره اولیه
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل برای رفع تصرف عدوانی کیفری چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل برای رفع تصرف عدوانی کیفری معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه ی مشاوره از وکیل رفع تصرف عدوانی کیفری چگونه است؟

هزینه مشاوره از وکیل رفع تصرف عدوانی کیفری در بازه قیمتی زیر قرار دارد.