در صورتی که شخص محجور، ولی خاص نداشته باشد، برای او از سوی دادگاه قیمی انتخاب می شود تا امور مالی و غیر مالی وی را بر عهده گیرد. نحوه تعیین قیم برای محجور به این صورت است که شخص باید دارای صلاحیت و شایستگی هایی از جمله وصف امانت باشد. در نتیجه مجاز به انجام این وظیفه خواهد بود. ولی اگر مشخص شود که شخص منتخب، صلاحیت و شایستگی های لازم را برای این وظیفه ندارد یا این که پس از پذیرفتن قیمومت توانایی های لازم را از دست بدهد، عزل خواهد شد. موارد عزل قیم در قانون مدنی پیش بینی شده است.

تفاوت عزل و انعزال در اعمال اراده است. اراده فرد در انعزال جایی ندارد و زوال صفت موجود، به صورت خود به خود یا به دستور قانون پیش می آید.

قیم کیست؟

چنان که پیشتر اشاره شد، قیم باید دارای اهلیت کامل، قابل اعتماد و دارای شایستگی های اخلاقی باشد و نبودن اینها از موارد عزل قیم می باشد. علاوه بر این موضوع با عنایت به ماده 1192 قانون مدنی که موضوع آن وصایت است، می توان گفت که با توجه به نحوه تعیین قیم برای محجور، اگر مسلمان باشد، نمی توان قیم غیر مسلمان تعیین کرد.

علاوه بر کودکانی که پدر یا جد پدری خود را از دست داده اند. این امکان وجود دارد که برای اشخاص غیر رشید و مجانین هم قیم تعیین شود. به طور کلی به کسی که از سوی دادگاه و به خواست دادستان، برای حمایت از محجورین تعیین می گردد، قیم گفته می شود و به سمت او نیز قیمومت می گیویند. منظور از حمایت قیم از محجور این است که از شخص محجور مواظبت می شود و اداره اموالش تعیین می گردد.

موارد نصب قیم چیست؟

نحوه تعیین قیم برای محجور بر اساس موارد زیر می باشد:

• برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشدشان متصل به زمان صغر نباشد.
• برای صغاری که ولی خاص ندارند.
• برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون و عدم رشدشان متصل به زمان صغرشان بوده و ولی خاص نداشته باشند.

نکات مهم در نصب قیم چیست؟

• زن نمی تواند بدون رضایت شوهر خود سمت قیمومت را قبول کند.
• اگر زن محجور شود، شوهر با داشتن اهلیت برای قیمومت بر دیگران مقدم است.
• هرگاه قیم پس از تاریخ نصب و پیش از ابلاغ به او عملی به عنوان قیمومت نسبت به فرد محجور کرده باشد، نافذ است.
• برای چند نفر از اشخاصی که به قیم نیاز دارند، می توان یک قیم تعیین کرد، مگر آن که برای اداره هر کدام از آن ها نیاز به قیم جداگانه باشد
• هرگاه در اقامتگاه محجور دادگاهی که صلاحیت این مهم را داشته باشد، وجود نداشت، امور مزبور با نزدیکترین دادگاه صلاحیت دار به اقامتگاه محجور خواهد بود. همچنین اگر اقامتگاه محجور معلوم نباشد، امور قیمومت با دادگاهی است که حوزه آن دادگاه یافت می شود.
• اگر متوفی صغاری داشته باشد که اقامتگاهشان متفاوت است، دادگاهی که برای یکی از صغار بدوا تعیین قیم کرده است این توانایی را دارد که برای صغاری هم که در حوزه آن دادگاه اقامت ندارند، قیم تعیین کند و اگر قیم تعیین نشده باشد دادگاهی که کوچکترین صغیر در حوزه آن اقامت دارد برای تعیین قیم نسبت به تمام صغار صلاحیت خواهد داشت و اگر مشخص نباشد که کدام صغار کوچکترند هر یک از دادگاه ها که صغیر در حوزه آن دادگاه اقامت دارد صالح است.

وظایف قیم چیست؟

• قیم وظیفه دارد، پیش از مداخله در امور مالی مولی علیه، صورت جامعی از کلیه دارایی وی تهیه کرده، یک نسخه از آن را به امضای خود برای دادستانی که مولی علیه در حوزه آن سکونت دارد بفرستد و دادستان و نماینده او باید تحقیقات لازم را نسبت به میزان دارایی مولی علیه به عمل آورد.
• وظیفه دیگر قیم در مورد اموال مولی علیه این است که اموال ضایع شدنی محجور را بفروشد و با رعایت مصلحت محجور از پول آن، مالی خریداری یا به ترتیب دیگری که به مصلحت است، رفتار کند.
• موضوع دیگر درمان و بهداشت مولی علیه است که از جمله وظایف قیم است. ماده 82 قانون امور حسبی تاکید می کند: قیم باید هزینه زندگی محجور و اشخاص واجب النفقه او و همچنین هزینه معالجه آن ها را در بیمارستان و غیره و هزینه های لازم دیگر از قبیل هزینه تربیت اطفال محجور را بپردازد
• وظیفه دیگر قیم این است که با اطلاع دادستان اسناد و اشیای قیمتی محجور را در محل امنی نگهداری کند و وجوه نقدی را که مورد احتیاج نیست در یکی از بانک های معتبر بگذارد.
• قیم باید حساب خود را پس از کبر و رشد یا رفع حجر به موای علیه سابق خود بدهد. هرگاه قیمومت او قبل از حجر تمام شود. حساب زمان تصدی باید به قیم بعدی داده شود. حکم این ماده مربوط به نظم عمومی است و هیچ قراردادی نمی تواند قیم را از دادن صورت حساب زمان تصدی معاف کند.

در چه مواردی معاملاتی که قیم انجام می دهد، باید با اجازه دادستان باشد؟

برخی از معاملاتی که قیم انجام می دهد ممکن است موجب زیان محجور گردد در نتیجه باید با اجازه دادستان باشد، این موارد به شرح زیر است:

• رهن اموال غیر منقول
• فروش اموال غیر منقول محجور
• وام گرفتن برای محجور بدون ضرورت و احتیاج
• صلح
• معامله ای که موجب شود قیم مدیون مولی علیه گردد.

اجرت قیم چیست؟

قیم برای انجام امور مربوط به قیمومت می تواند اجرت متناسبی را مطابق با نظر دادستان از محل اموال محجور برداشت کند. در تعیین اجرت قیم باید به موارد زیر توجه کرد:

• کمیت و کیفیت کار قیم در اداره اموال و مواظبت شخص محجور
• وضع محلی که محجور در آن اقامت دارد و امور محجور در آن محل صورت می پذیرد.
• درآمد محجور

موارد عزل قیم چیست؟

مطابق با ماده 1248 قانون مدنی که موارد عزل قیم را بیان کرده است. موارد عزل قیم به شرح زیر است:

• اولین مورد از موارد عزل قیم این است که اگر مشخص شود قیم دارای صفت امانت نبوده است یا این که این صفت را از دست بدهد.
• اگر قیم مرتکب جنایتی مانند سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، اختلاس، هتک ناموس، جنحه نسبت به اطفال، ورشکستگی به تقصیر یا به تقلب، منافیات عفت شود و در این موارد به حکم قطعی محکوم شود، عزل قیم اتفاق می افتد.
• همچنین اگر قیم به علتی به غیر از علل مذکور در مورد فوق محکوم به حبس شود و نتواند امور مالی مولی را اداره کند
• اگر مشخص شود که قیم فاقد اهلیت و توانایی لازم در اداره ی اموال مولی علیه است، عزل قیم رخ خواهد داد.
• اگر قیم ورشکسته اعلام شود.
• قیم مجنون یا فاقد رشد نیز از موارد عزل قیم است.
• هرگاه زن بی شوهری ولو مادر مولی علیه که قیم بوده است، ازدواج کند باید مراتب را ظرف یک ماه از تاریخ انعقاد ازدواج به دادستان اطلاع دهد در غیر این صورت دادستان می تواند تقاضای عزل قیم دهد.
• اگر مشخص شود که قیم از قصد مال متعلق به قیم را جز دارایی های وی قید نکرده است، مسئول هر گونه ضرر و زیان است و اگر در عملش سوء نیت بوده باشد، معزول خواهد شد.
• دادستان می تواند در صورت وجود موجبات موجه از دادگاه مدنی درخواست کند که از قیم تضمینی درباره اداره ی اموال مولی علیه بخواهد. تعیین نوع تضمین، به نظر دادگاه است. اگر قیم برای تعیین نوع تضمین حاضر نشد، عزل قیم صورت می گیرد.
• باید حداقل سالی یک بار قیم حساب تصدی خود را به مدعی العموم یا نماینده ی او بدهد و هرگاه در ظرف یک ماه از تاریخ مطالبه مدعی العموم حساب ندهد، عزل قیم اتفاق می افتد.

نکته مهم در خصوص عزل قیم این است که حکم عزل قیم یک حکم تاسیسی است و ناظر بر آینده است. به این معنی که تاثیر حکم عزل قیم به اعمالی مربوط می شود که قیم از این به بعد انجام خواهد داد. در نتیجه پس از صدور حکم عزل قیم، دیگر اعمالی که انجام می دهد صحیح نیست، اما اعمالی که پیش از حکم عزل قیم انجام داده است، صحیح و نافذ است.

تفاوت معزول با انعزال قیم

تفاوت عزل و انعزال اینگونه است که حکم عزل قیم یک حکم تاسیسی است و ناظر به آینده است. یعنی تاثیر حکم عزل قیم مربوط به اعمالی است که قیم از این به بعد میخواهد انجام دهد. بنابراین پس از اینکه حکم عزل قیم صادر شد دیگر اعمالی که انجام میدهد صحیح نیستند اما اعمالی که قبل از حکم عزل انجام داده است صحیح و نافذ است.

ولی حکم انعزال قیم یک حکم اعلامی است بر این اساس اگرشخص قیم، محجور یا دیوانه شود بدون نیاز بر حکم دادگاه منعزل میشود. فلذا اعمالی که در فاصله محجور شدن و دریافت حکم انعزال انجام داده است باطل خواهد شد.

چه کسانی میتوانند سبب عزل قیم را به دادستان اطلاع دهند؟

محجور و هر ذی نفعی میتواند به دادستان وجود سبب عزل قیم را اطلاع دهند؛ در این صورت اگر دادستان سبب عزل را موجود دید از دادگاه درخواست عزل قیم را می نماید.

آیا قیم میتواند به عزل خود اعتراض نماید؟

قیم میتواند از تصمیم دادگاه راجع به عزل خود اعتراض نماید دادستان نیز میتواند به رد درخواست عزل قیم در دادگاه اعتراض نماید.

نکته: مادامی که تکلیف قطعی عزل قیم معین نشده است امور محجور به وسیله دادستان یا قیمی که موقتا برای محجور معین میشود انجام خواهد شد.

مرجع صالح برای عزل قیم چیست؟

امور قیمومت مربوط به دادگاه شهرستانی است که اقامتگاه محجور در حوزه آن دادگاه قرار دارد. اگر محجور در ایران اقامتگاه نداشته باشد، دادگاهی که محجور در حوزه آن دادگاه اقامت دارد، برای امور قیمومت صالح است. عزل و تعیین قیم جدید و تعیین قیم موقت و سایر امور محجور مربوط به دادگاهی است که بدوا تعیین قیم کرده است و به طور کلی در صلاحیت دادگاه خانواده محل های مذکور می باشد.

مراجعه کنندگان چه مدارکی برای طرح دعوای قیمومت نیاز دارند؟

• مدارک شناسایی اعم از شناسنامه و کارت ملی طرفین
• حکم دادگاه
• شهادت شهود
• سایر ادله و مدارک و مستندات

چگونه کار خود را به بهترین وکیل عزل قیم بسپاریم؟

بهترین وکلا برای شما کسانی هستند که تخصص در عزل قیم دارند.

برای انتخاب بهترین وکیل برای شما، دادسان شرایطی از جمله

• رزومه و قیمت پیشنهادی از چند وکیل
• هزینه مشاوره اولیه
• پیشنهاد متنی از چند وکیل متخصص کار خود
• امتیاز سایر کاربران به وکلا

را در نظر گرفته است و کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

را در نظر گرفته است. کافی است درخواست خود را ثبت فرموده تا موارد فوق را از چند وکیل دریافت بفرمائید.

هزینه ی اخذ وکیل برای عزل قیم چگونه است؟

هزینه ی اخذ وکیل برای عزل قیم معمولا درصدی از مبلغ مورد مطالبه می باشد.

هزینه مشاوره از وکیل متخصص عزل قیم در بازه قیمتی زیر قرار دارد.

20 هزار تومان 200 هزار تومان